Overweldigend mooi

De Grote Stilte, wat een overweldigend mooi, intrigerend en verrassend verhaal. Regelmatig had ik kippenvel op mijn armen staan, van verwondering, verbazing, verbijstering. Een onmisbaar boek voor iedereen die geraakt wil worden vanaf de eerste zin.

De Grote Stilte heeft een beladen onderwerp, namelijk het misbruik in de katholieke kerk in Ierland, een schandaal dat bij iedereen wel bekend is. Schrijver John Boyne herinnerde zich hoe hij als jongetje ook in aanraking kwam met priesters en misdienaars. Hoe de priester zo’n belangrijk deel van het dagelijks leven uitmaakte en met respect werd behandeld. Maar de schrijver zag ook hoe na het misbruik priesters met de nek aangekeken werden. Hij besloot wat met zijn herinneringen, het schandaal en de gevolgen ervan te doen en schreef er De Grote Stilte over. In de hoofdrol: priester Odran Yates, die als jongen door zijn moeder naar de opleiding tot priester gestuurd omdat ‘hij een roeping heeft’. Vol vertrouwen begint hij aan zijn opleiding, raakt overtuigd van zijn roeping en wordt geliefd binnen de katholieke kerk. Maar vergis je niet. Odran draagt een familiegeheim met zich mee, een gebeurtenis die hem gevormd heeft.

In de Grote Stilte lees je zowel over het heden als het verleden van Odran (van 1972 tot nu, 40 jaar later). Zo blijkt hij, als hij als jongeling bij de paus in Rome verblijft, de verleidingen van de liefde niet altijd te kunnen weerstaan. En wat is toch dat geheim in zijn familie waar hij nu zoveel aan denkt? De aanleiding van zijn bedenkingen is dat Odran weg moet van zijn geliefde plek om ergens anders de plaats van bevriende priester Tom in te nemen. Die blijkt elke paar jaar overplaatst te worden en nu te worden aangeklaagd. De reden is wel duidelijk. Odran begint erdoor te twijfelen aan zijn vertrouwen in de kerk.

De Grote Stilte beschrijft veel dingen niet expliciet. Toch snap je als lezer heus wel wat er gebeurd is. Je voelt de ellende die het misbruik in de kerk veroorzaakt heeft. Maar ook doemt gaandeweg steeds meer de vraag op: wie is er schuldig? Eerste antwoord: de priesters die zulke verschrikkelijke dingen met kinderen deden. Toch bekruipt je gek genoeg een gevoel van sympathie. Want hebben die ‘slechte’ priesters wel bewust voor een celibatair leven gekozen? Of is Tom door zijn eigen verleden zo geworden? Wat hebben de hogere mensen binnen de kerk van het misbruik geweten? En dan nog: had Odran niet eerder het stilzwijgen moeten doorbreken? Want hij had toch wel (onbewust?) in de gaten wat Tom met die kinderen deed? Er blijken toch vooral twee kanten aan één verhaal te kleven. Twee verhalen die er niet mooier op worden. Ondanks het zware onderwerp en gevoel is De Grote Stilte een boek dat iedereen gelezen moet hebben. Al was het maar om letterlijk stil te staan bij wat er in de – niet alleen katholieke – wereld gebeurt.