Historische roadtrip

Isidorus van Rillington heeft een fenomenaal geheugen. Van opleiding is hij geneesheer en verder is hij ook nog een zelfverklaard bouwmeester die ervan droomt een kathedraal te bouwen die groter is dan wat ooit gebouwd werd. Als pasgeboren baby werd hij door kloosterbroeder Giles gevonden in het jaar 1373 en door hem opgeleid. Giles leerde hem zijn geheugen indelen zodat hij werkelijk alles uit het hoofd kon leren. Die indeling noemt hij de ommegang. Na de dood van Giles brengt Isidorus’ zoektocht naar kennis hem langsheen heel de toen bekende wereld. Als hij in 1415 een oude vriend tegen het lijf loopt, beseft hij dat het tijd is om zijn kennis te gaan gebruiken. Dat doet hij zonder scrupules. Maar ondanks die kennis blijkt Isidorus blind voor wat voor de hand ligt. Hij liegt en bedriegt schaamteloos maar ziet niet wanneer hij zelf belogen en bedrogen wordt.

Onwillekeurig denkt men tijdens het lezen wel eens aan Ken Folletts Pilaren van de aarde of de twee vervolgboeken. Wie een boek schrijft dat zich afspeelt in de veertiende en vijftiende eeuw, ontkomt nu eenmaal niet aan een aantal onderwerpen die toen het alledaagse leven erg beheersten, het katholieke geloof en bouwen voor de eer en glorie van God niet in de laatste plaats. Maar naarmate het boek vordert, verdwijnen de overeenkomsten met Follets boeken naar de achtergrond, om pas tegen het einde weer terug te keren. Isidorus van Rillington wordt eerst volwassen en vervolgens ouder en gaat zich steeds vreemder en egocentrischer gedragen. Niet wat men verwacht van iemand die de wereld gezien heeft. Een meesterwerk bouwen blijft belangrijk voor hem, maar het beheerst dit boek niet.

De ommegang is een lijvige, gedetailleerde, boeiende maar ook zeer vreemde historische roman. Schrijver Jan van Aken (1961) neemt zijn lezers mee doorheen Engeland, Frankrijk en Italië richting de Arabische wereld en Azië, terwijl zijn hoofdpersonage zoekt naar het einde van de wereld. Dat einde van de wereld ligt in dit geval in China. Het hoofdpersonage vertelt zijn volledige handel en wandel aan de lezer, al is het maar de vraag hoe waarheidsgetrouw die vertelling is. Ze is immers ontsproten uit het brein van een hoofdpersonage dat zelf alsmaar meer de weg kwijt lijkt te raken tijdens deze antieke versie van een roadtrip. Van Aken is minder braaf dan bijvoorbeeld Ken Follett. Wreedheden en seks zijn heel wat explicieter aanwezig, en er wordt zelden een pot bier gedronken die niet uitmondt in een orgie. Het is allemaal wat over the top maar dat is het personage Isidorus van Rillington ook, dus het voelt niet verkeerd aan. Historisch lijken de grote lijnen allemaal te kloppen en de lezer leert heel wat bij. Het is een doorlopend boeiende vertelling die niet gauw gaat vervelen.

De inzinking komt op het einde. De laatste 100 bladzijden van het boek, dat ruim 620 bladzijden dik is, vallen wat tegen. De ontknoping wordt langdradig uitgesponnen en voldoet helemaal niet aan de hoge verwachtingen die gecreëerd zijn in de rest van het boek. Hooguit illustreert ze andermaal het vermoeden dat Isidorus ze niet meer allemaal op een rijtje heeft en wat last heeft van pathologisch liegen, maar dan nog lijkt een climax hier op zijn plaats terwijl het omgekeerde gebeurt. Het kost dit boek zijn vijfde ster die het tot voorbij bladzijde 500 nochtans heel krachtig vasthoudt. Dat neemt echter niet weg dat het boek een aanrader blijft voor wie zich kan verliezen in historische fictie met een maatje meer.