Dystopische sciencefiction die de lezer uitdaagt

Hubert heeft 21 voornamen en wordt daarom Hubert, Etc. genoemd. Samen met vriend Seth bezoekt hij een Communist Party. Party, in de betekenis van feest. Communist, in de betekenis van: alles is gratis en van iedereen. Het is een illegaal jongerenfeest waarvoor een van de ontelbare leegstaande fabriekspanden wordt gekraakt. Daar ontmoeten ze Natalie, de dochter van een zotta. Zotta's zijn de top 0,001% rijksten van de wereld. Ze zijn als onze miljardairs, maar met nog heel wat nullen erbij. Privacy bestaat niet meer en de politie is dan ook snel op de hoogte van het feest. Nadat de politiedrones op het feest binnenvallen en de drie ternauwernood weten te ontsnappen, besluiten ze om een relatief nieuw fenomeen te omarmen: ze worden walkaways.

In de nabije toekomst zijn walkaways mensen die alles achterlaten en letterlijk doen wat hun naam zegt: ze lopen weg, zonderen zich af in leegstaande panden, of bouwen ze zelf, en delen alles met elkaar. Het is een wereldwijd fenomeen maar desondanks worden walkaways beschouwd als illegalen. Als ze op een dag een manier vinden om mensen onsterfelijk te maken, worden de autoriteiten helemaal zenuwachtig en worden ze met ongeziene militaire middelen opgejaagd. De walkaways vechten op hun eigen manier terug: met technologie en het internet. Of ook niet: vaak volgen ze hun eigen filosofie en lopen gewoon weer weg.

Cory Doctorow (1971) schrijft speculatieve fictie. Hij vertrekt van de hedendaagse maatschappij, extrapoleert de gebeurtenissen naar een moment in de nabije toekomst en denkt na over hoe de dingen zouden kunnen zijn geëvolueerd. Zijn fictie is dystopisch en bovendien vragen zijn boeken een niet onaardige technische kennis van de lezer. Wie het in Keulen hoort donderen bij het lezen van termen als committen, reverten, een diff emailen en zo verder, zal dit boek lastig om lezen vinden. Doctorow is een vrij invloedrijk persoon op internet die blogt over netwerktechnologie, DRM en privacy en die zich als een vis in het water voelt bij het gebruik van technobabble en afkortingen. Hij gebruikt die terminologie ook graag in dit boek. Pwned, noob, moop, comfy, ... Het vraagt van de lezer dan ook een enorme inspanning om 385 bladzijden lang geconcentreerd te blijven.

Wat heeft Walkaway dan te bieden? Wel, dat blijkt heel veel te zijn. Het donkere beeld van een maatschappij die ten prooi valt aan klimaatproblemen, instortende naties, de oneerlijke verdeling van de rijkdom en een grote onderlaag die buiten de maatschappij gevallen is, is alomtegenwoordig, maar daarnaast biedt Doctorow ook hoop. De walkaways verzetten zich tegen de maatschappij en programmeren zich bijna letterlijk een weg naar een betere toekomst, met onsterfelijkheid als ultieme prestatie. De walkaways voelen ontzettend veel liefde voor elkaar en aanvaarden elkaar zoals ze zijn. Ras, religie en gender spelen hoegenaamd geen rol. In die zin is het toekomstbeeld dat geschetst wordt dan weer utopisch maar die aanvaarding die overal doorheen sijpelt is precies wat voorkomt dat het boek één grote, depressieve boel wordt. Taboes gaat Doctorow niet uit de weg en hij legt zichzelf geen beperkingen op: hij schrijft wat hij denkt te moeten schrijven en hoe hij denkt dat te moeten schrijven. Doctorow vraagt dan misschien wel een zekere technische bagage van de lezer maar weet los daarvan alles wel zeer helder uit te leggen. En alhoewel dit nergens zelfs maar wordt gesuggereerd, kan dit boek helemaal gezien worden als een prequel op Down and out in the Magic Kingdom, Doctorows eersteling die in 2003 verscheen.

Doctorow won al verscheidene prijzen met zijn boeken en kortverhalen. Toch is er niet veel van hem naar het Nederlands vertaald. Begrijpelijk, want het gebruik van technische termen en internettaal maken dit boek vrijwel onvertaalbaar. Een Nederlandstalige versie even krachtig maken, is onbegonnen werk. Walkaway omschrijven als een sciencefictionboek, is verkeerd. Dit is een sciencefiction-uitdaging die, nadat hij is overwonnen, nog lang blijft nazinderen.