Waarom mannen meer literaire prijzen krijgen dan vrouwen

Christine Koolen startte met het onderzoeken van literaire kwaliteit. Tijdens de eerste analyses kwam ze al snel iets bijzonders tegen: de bovenste helft van de boekenlijst, die de hoogste scores voor literaire kwaliteit gekregen hadden, bevatte maar liefst 70% mannelijke auteurs. Dat betekent dat de literaire waarde van boeken die door vrouwen geschreven worden, lager ingeschat wordt dan die van boeken die door mannen geschreven zijn. Deze genderongelijkheid riep vragen op en dus gooide ze haar onderzoek om. In 2018 promoveerde ze dan ook met een onderzoek dat de relatie tussen auteursgender en ideeën over literaire kwaliteit belicht.

Het proefschrift dat ze schreef, Reading beyond the female, heeft ze nu bewerkt tot het boek Dit is geen vrouwenboek. Het is duidelijk aangepast om goed leesbaar te zijn voor een breder publiek; zo is het taalgebruik niet ingewikkeld en worden de resultaten helder weergegeven. Voor de leek onbegrijpelijke informatie over complexe analyses wordt achterwege gelaten. In plaats daarvan bevat het boek een aantal eenvoudige grafiekjes die ervoor zorgen dat de lezer een goed beeld van de gevonden resultaten krijgt.

Om je door het onderzoek heen te loodsen, volgt aan het einde van elk hoofdstuk een samenvatting van de belangrijkste informatie en onderzoeksconclusies uit dat hoofdstuk. Tenslotte geeft Koolen in de conclusie nogmaals een samenvatting van deze punten. De lezer zal op deze manier de belangrijkste punten zeker meekrijgen, maar Koolen valt hierdoor net iets te veel in de herhaling.

Daar komt bij dat het ondanks de vereenvoudiging toch een onderzoeksverslag blijft. De opbouw van het boek volgt dan ook de opbouw van een wetenschappelijk artikel: eerst een inleiding, dan de bespreking van de onderzoeksmethode. Er wordt aangegeven welke vragenlijst de deelnemers hebben ingevuld en hoe de selectie van de boeken tot stand gekomen is. Hierna worden de resultaten en de daaruit volgende conclusies weergegeven. Voor wie niet gewend is wetenschappelijke artikelen te lezen, kan dit boek dan ook wat onprettig lezen.

Dat is jammer, want de resultaten uit Koolens onderzoek zijn ontzettend interessant en kunnen veel stof tot discussie opleveren. Bijvoorbeeld over het feit dat vrouwen nog altijd minder literaire prijzen dan mannen winnen. Is dat terecht? Uit het onderzoek blijkt van niet. Koolen zette computeranalyses in om de verschillende boeken te vergelijken en toont daarmee aan dat de boeken die vrouwen schrijven net zo literair zijn als de boeken die mannen schrijven.

Haar vervolgonderzoek ontleedt wat de oorzaak is. Ze laat zien dat genre een grote rol speelt, maar zelfs als we daar rekening mee houden, is er nog steeds sprake van genderongelijkheid. Zo heeft ze bijvoorbeeld een experiment gedaan waarin lezers hetzelfde stuk tekst lazen, alleen de ene groep kreeg te horen dat het geschreven was door een man, de andere groep hoorde dat een vrouw dit stuk had geschreven. De stukken die zogenaamd geschreven waren door mannen werden hierbij beter beoordeeld. Daar zijn dus vooroordelen aan het werk. Koolens onderzoek werpt een duidelijk licht op de kwestie en zet aan tot nadenken en discussiëren over genderverschillen in de literatuur.

Dit is geen vrouwenboek is niet het makkelijkste boek om te lezen, mede doordat er vastgehouden wordt aan een wetenschappelijke opbouw van de tekst. De resultaten zijn wel erg interessant en leveren nieuw voer tot discussie. Het loont dus zeker de moeite om tot het einde door te lezen.