Mag het meer zijn dan dit cliché?

Ik las 'De meisjes' van Emma Cline. Zoek er niet te veel achter, maar ik ben dol op sektes. Hoe kan het dat iemand sekteleider wordt? Hoe kan het dat mensen zo gek zijn zo iemand te volgen? Dus op Netflix kijk ik ook de serie Aquarius, waarin een rechercheur (David Duchovny) via allerlei (moord)zaken met Charlie Manson te maken krijgt. Dat begint wanneer de tienerdochter van een vriendin bij Manson terechtkomt. De parallel met 'De meisjes' is erg groot, hoewel Aquarius ook andere verhaallijnen heeft. Maar in beide verhalen ontsnapt een tienermeisje aan haar ‘rotleven’ om zich bij Manson aan te sluiten.

En dat vind ik dus zo irritant. Als we willen snappen waarom mensen zich bij een sekte aansluiten, mag het dan meer zijn dan het cliché van gescheiden ouders of een imperfecte opvoeding?

In 'De meisjes' heet de sekteleider geen Charlie Manson, maar het verhaal is minstens zo direct erop gebaseerd als Aquarius. De tv-serie heeft dan nog de extra verhaallijnen van moord en undercover-politiewerk, en vooral: de groeiende onrust in de stad door ongelijkheid, de opkomst van de Black Panthers. Het boek heeft als extra verhaallijnen het leven van Evie voor en na haar tijd bij Manson. In beide boeken is de hoofdpersoon minderjarig en zijn het vooral ‘de meisjes’ die aantrekkingskracht op de hoofdpersoon uitoefenen, minder dan Charlie zelf; in beide boeken is er ook redelijk wat aandacht voor de mislukte muzikale ambities van Manson . Onderlinge rivaliteit bij de meisjes komt in bijna letterlijke overeenkomsten tussen serie en boek terug. Zijn dit historische feiten of bedachten beide makers die toevallige overeenkomsten, omdat die voor de hand liggen?

NRC gaf 'De meisjes' vijf ballen: ‘Emma Cline is een waanzinnig goede schrijver. Je kunt de personages in de roman haast aanraken en ruiken, zo waarachtig zijn ze.’ Ik was zeker onder de indruk van de stijl van Cline, ze schrijft nonchalant en toch mooi, schetsend, direct en toch beeldend:

'Ze verkeerden op een onduidelijke drempel, mooi en lelijk tegelijk, en hun aanwezigheid trok een rimpeling van waakzaamheid door het park. Moeders die om zich heen keken waar hun kinderen waren, bevangen door een gevoel dat ze niet goed konden duiden. Vrouwen die de hand van hun vriend pakten. De zon die zoals altijd door de bomen piekte – de slaperige wilgen, de warme wind die over de picknickdekens blies – maar het vertrouwde van de dag werd verstoord door de meisjes die de vaste orde ontregelden. Soepel en achteloos, als haaien die plotseling opduiken uit het water.'

Toch was ik flink teleurgesteld toen ik het boek dichtsloeg. Was dit het? Ja, het boek heeft spanning en drama, dus je leest het snel uit. En het verhaal is prachtig geschreven, de personages zijn levensecht. Maar ik miste een diepere laag. Ik vond het gevoel voor drama en inzicht, de noodzaak van reflectie, catharsis en een soort van happy end, toch iets te veel berusten op clichés: ‘We willen allemaal gezien worden.’

En de tv-serie? Ook vol met clichés, uiteraard, en veel minder psychologisch inzicht. Maar van een misdaadserie verwacht ik ook niet veel meer.
Lezers zou ik aanraden eerst het boek te lezen, dan pas de serie te kijken; in ieder geval niet gelijktijdig, want zoals gezegd, er zijn erg veel overeenkomsten, waardoor je als lezer de verhaallijnen ook nog door elkaar kunt gaan halen.

(Deze recensie verscheen eerder op mijn website.)