Lezersrecensie
Cryptogram in boekvorm over Thomas Cromwell. Deel 1: 1500-1535
Al langer was ik nieuwsgierig naar dit boek van schrijfster Hilary Mantel. Eindelijk deed die kans zich voor dankzij de ThuisBieb app (voor iedereen gratis toegankelijk, omdat de bibliotheken gesloten werden wegens de Covid19 epidemie). Dit is een apart soort historische roman en speelt zich af begin 16e eeuw in Engeland tijdens de regering van Henry VIII. Hij wil van de koningin Katherine van Aragorn af maar raakt ernstig gefrustreerd door de paus van Rome en het rigide kerkelijk gezag in Engeland. Sowieso zijn het onrustige politieke tijden in Europa, de Verlichtingsidealen gaan botsen met het georganiseerde Christelijke geloof, er is te veel afstand gekomen tussen rijke en arme onderdanen, macht en aanzien van de Paapse kerk staan zwaar onder druk. De manier waarop Henry VIII zijn stempel drukt op de Europese geschiedenis haalt Hilary via de ogen van Thomas Cromwell haarfijn en loepzuiver naar boven:
“Er zijn gevallen van de zweetziekte in Londen. De koning, die zijn hele volk belichaamt, vertoont elke dag alle symptomen.”
Het is een hele klus om dit omvangrijke boek door te komen. Weet daarom waaraan je begint! Het bestrijkt vijfendertig jaar van het leven van Thomas Cromwell. Je leert zijn jonge versie kennen. Hilary Mantel sleept de lezer met haar boek Wolf Hall een tijdmachine in en je wordt stante pede naar Cromwell’s bewustzijn geteleporteerd. Je kan daarom niet ontsnappen en het enige wat er op zit is achter elkaar naar het slot toe lezen. Daarbij moet je voortdurend de gefocuste aandacht bij de tekst houden wil je geen puzzelstukje en daardoor de hele cryptisch vastgelegde ervaring missen.
Hilary Mantel schrijft in hij-vorm en als een live verslaggeefster volgt ze voor ons de springerige gedachten, herinneringen en gewaarwordingen van Thomas Cromwell. Geen alwetende verteller dus, maar een nieuwsgierige het-naadje-van-de kous-willen-weten verteller. Dat heeft een heel intens effect op de geïnteresseerde lezer. Dit verhaal dringt diep tot de kern door en maakt je zowel getuige van wat er op het spel staat als een medeplichtige. Vandaar natuurlijk de hang van (en momentele hype- het langverwachte derde deel is uitgegeven) van leesfans naar deel twee en drie van deze trilogie.
Doorlopend heb ik gegoogled over in die tijd gangbare woorden zoals douarière-prinses en depêche. En over velerlei namen aan Thomas Cromwell heel bekend, maar nietszeggend voor de lekenlezer. Meerdere personages heten Henry, Thomas. Anne of Jane. Zeker niet elke ‘hij’ betreft Thomas. Uit de tekst moet je regelmatig wijs worden welke ‘hij’ of ‘zij’ nu ten tonele is gebracht. Zeker een hulp is de lijst met dramatis personae achter in het boek. Dat de verteller je geen handje helpt of het op geen enkele wijze vergemakkelijkt voor de lezer, maakt dit wel een heel intelligent boek. Je leest voor het slapen gaan niet even een paar bladzijden weg. Ik denk dat Hilary Mantel zeker geïnspireerd is geweest door het werk van Shakespeare. Deze bevallingsscène van koningin Anne Boleyn bijvoorbeeld vind ik een prachtig voorbeeld daarvan (en daarna de scène hoe de teleurstelling in kaart wordt gebracht over het feit dat ook Anne Henry geen troonopvolger had kunnen schenken):
“De zon mag dan schijnen wanneer een vrouw zich terugtrekt om te bevallen, maar de luiken van haar kamer worden dichtgedaan zodat ze haar eigen weer kan bepalen. Ze wordt in het duister gehouden zodat ze kan dromen. Haar dromen laten haar afdrijven, ver weg van terra firma naar een moerassig stuk land, naar een landingssteiger aan een rivier waarvan de overkant in mist gehuld is, en waar aarde en lucht niet van elkaar onderscheiden zijn; daar moet ze op reis naar leven en dood, een omfloerste gestalte die in de achtersteven de roeiers aanstuurt. In deze boot worden gebeden opgezegd die mannen nooit te horen krijgen. Er worden zaken beklonken tussen een vrouw en haar god. Het is een getijdenrivier en van de ene schuimklopperij op de ander kan haar tij keren.”
“De prinses had, ongebakerd, op kussens aan Annes voeten gelegen: een lelijk paars, jengelend hoopje vrouw, met een bleek piekend kuifje en de gewoonte haar jurkje omhoog te schoppen alsof ze haar uiterst betreurenswaardige kenmerk ten toon wilde spreiden.”
“Er zijn gevallen van de zweetziekte in Londen. De koning, die zijn hele volk belichaamt, vertoont elke dag alle symptomen.”
Het is een hele klus om dit omvangrijke boek door te komen. Weet daarom waaraan je begint! Het bestrijkt vijfendertig jaar van het leven van Thomas Cromwell. Je leert zijn jonge versie kennen. Hilary Mantel sleept de lezer met haar boek Wolf Hall een tijdmachine in en je wordt stante pede naar Cromwell’s bewustzijn geteleporteerd. Je kan daarom niet ontsnappen en het enige wat er op zit is achter elkaar naar het slot toe lezen. Daarbij moet je voortdurend de gefocuste aandacht bij de tekst houden wil je geen puzzelstukje en daardoor de hele cryptisch vastgelegde ervaring missen.
Hilary Mantel schrijft in hij-vorm en als een live verslaggeefster volgt ze voor ons de springerige gedachten, herinneringen en gewaarwordingen van Thomas Cromwell. Geen alwetende verteller dus, maar een nieuwsgierige het-naadje-van-de kous-willen-weten verteller. Dat heeft een heel intens effect op de geïnteresseerde lezer. Dit verhaal dringt diep tot de kern door en maakt je zowel getuige van wat er op het spel staat als een medeplichtige. Vandaar natuurlijk de hang van (en momentele hype- het langverwachte derde deel is uitgegeven) van leesfans naar deel twee en drie van deze trilogie.
Doorlopend heb ik gegoogled over in die tijd gangbare woorden zoals douarière-prinses en depêche. En over velerlei namen aan Thomas Cromwell heel bekend, maar nietszeggend voor de lekenlezer. Meerdere personages heten Henry, Thomas. Anne of Jane. Zeker niet elke ‘hij’ betreft Thomas. Uit de tekst moet je regelmatig wijs worden welke ‘hij’ of ‘zij’ nu ten tonele is gebracht. Zeker een hulp is de lijst met dramatis personae achter in het boek. Dat de verteller je geen handje helpt of het op geen enkele wijze vergemakkelijkt voor de lezer, maakt dit wel een heel intelligent boek. Je leest voor het slapen gaan niet even een paar bladzijden weg. Ik denk dat Hilary Mantel zeker geïnspireerd is geweest door het werk van Shakespeare. Deze bevallingsscène van koningin Anne Boleyn bijvoorbeeld vind ik een prachtig voorbeeld daarvan (en daarna de scène hoe de teleurstelling in kaart wordt gebracht over het feit dat ook Anne Henry geen troonopvolger had kunnen schenken):
“De zon mag dan schijnen wanneer een vrouw zich terugtrekt om te bevallen, maar de luiken van haar kamer worden dichtgedaan zodat ze haar eigen weer kan bepalen. Ze wordt in het duister gehouden zodat ze kan dromen. Haar dromen laten haar afdrijven, ver weg van terra firma naar een moerassig stuk land, naar een landingssteiger aan een rivier waarvan de overkant in mist gehuld is, en waar aarde en lucht niet van elkaar onderscheiden zijn; daar moet ze op reis naar leven en dood, een omfloerste gestalte die in de achtersteven de roeiers aanstuurt. In deze boot worden gebeden opgezegd die mannen nooit te horen krijgen. Er worden zaken beklonken tussen een vrouw en haar god. Het is een getijdenrivier en van de ene schuimklopperij op de ander kan haar tij keren.”
“De prinses had, ongebakerd, op kussens aan Annes voeten gelegen: een lelijk paars, jengelend hoopje vrouw, met een bleek piekend kuifje en de gewoonte haar jurkje omhoog te schoppen alsof ze haar uiterst betreurenswaardige kenmerk ten toon wilde spreiden.”
1
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Mieke Scheveningen
Gesponsord
Deze thriller trekt je razendsnel mee in een complot met onbetrouwbare staatslieden met hun eigen agenda's, internationale conflicten en hoogoplopende bedreigingen voor de samenleving.
