Klein boekje, dat veel te denken geeft

Een heel mooi boekje. Een oude man kijkt terug op zijn leven, mijmert over de waarheidsgetrouwheid van het geheugen in het algemeen en zijn eigen herinneringen in het bijzonder. Geleidelijk aan wordt duidelijk dat hij in zijn geheugen van alles heeft weggecensureerd, dat hij helemaal niet is geweest wie hij dacht dat hij was, en dat al zijn rust en tevredenheid op zelfbedrog berust. Ook blijkt hij een bepaalde schuld met zich mee te dragen, iets wat hij nooit eerder heeft geweten.

Tja, dit is een samenvatting van niks eigenlijk. Waar het om gaat is ten eerste Barnes' stijl. Om passages als 'When you're young - when I was young - you want you're emotions to be like the ones you read about in books. You want them to overturn your life, create and define a new reality. Later, I think, you want them to do something milder, something more practical: you want them to support your life as it is and has become. You want them to tell you that things are OK. And is there anything wrong with that?'. Prachtig, vind ik, en erg ontroerend. Temeer ook omdat in zinnen als deze heel subtiel het besef begint door te dringen dat 'things' juist helemaal niet 'OK' zijn....

Behalve de stijl is ook de structuur van het boekje briljant. Heel geleidelijk aan verbrokkelt het zelfbeeld van de ik-figuur. En aan het eind van het boekje komt hij tot een - ook voor de lezer - wel heel verrassende ontdekking, die alles op losse schroeven zet. Zelf begreep ik dat einde eerst niet, na twee keer lezen begreep ik het alsnog, begon toen opnieuw en las allerlei passages met heel andere ogen. Die passages, allemaal herinneringen van de hoofdpersoon, blijken eigenlijk heel anders van inhoud en betekenis te zijn dan je als lezer eerst dacht. En zo maakt Barnes bij benadering voelbaar wat de hoofdpersoon doormaakt: ook die hoofdpersoon ervaart immers dat al die passages - zijn herinneringen, momenten uit zijn verleden - iets anders betekenen dan ze leken te betekenen.

Zo'n boekje zet mij wel even aan het denken over mijn eigen geheugen en de mogelijke lacunes in mijn eigen zelfbeeld. Maar het is vooral genieten van Barnes prachtige en genadeloos precieze stijl, en van de bijzonder knappe constructie: dit is echt een boekje dat je twee keer lezen moet, en misschien wel drie keer, of vier keer, of....