Swingend originele historische roman

Een origineel en meeslepend boek, waarin op verrassende wijze geschiedschrijving met fictie wordt gecombineerd. Een ik-figuur, schrijver en alter ego van Binet maar volgens mij niet zonder meer identiek aan Binet, vertelt hoe tijdens WO II Heydrich (toen de beul van Tsjechoslowakije en een der machtigste nazi's) om het leven wordt gebracht door Tsjechische en Slowaakse verzetstrijders. Een bekende geschiedenis, die echter met veel vaart wordt verteld, en die ook - ondanks dat je min of meer weet hoe het allemaal afloopt- retespannend is. Die spanning wordt bereikt door het tempo, de korte hoofdstukken met cliff hangers, en ook doordat je allerlei minder bekende details, lotgevallen en overwegingen te zien krijgt die je in historische romans meestal niet ziet.

Bovendien is de meerduidigheid van die geschiedenis erg intrigerend: de verzetstrijders slagen erin Heydrich om het leven te brengen, maar op verre van vlekkeloze en redelijk bizarre wijze, en brengen het er zelf ook niet levend af. Ook worden duizenden landgenoten uit wraak beestachtig om het leven gebracht. De spannende vraag is dus: lezen we hier over een heldendaad, of lezen we hier over de wreedheid en vergeefsheid der geschiedenis? Was de moord op Heydrich, gezien alle onbedoelde gevolgen, wel gerechtvaardigd? Hoe dachten de verzetstrijders daar zelf over? Intrigerende vragen, die ook na het boek als cliff hangers blijven naspoken in het hoofd van de lezer.

Maar spannend en meeslepend is vooral dat de ik-figuur, de zich zorgvuldig documenterende historicus en romancier, juist niet optreedt als neutrale verteller van het verhaal. Hij vertelt over wat hij in diverse bronnen aantreft en wat hij daarvan vindt, hij vertelt over hoe hij twijfelt welke details hij gebruiken kan en welke niet, stelt sommige van zijn passages meteen ter discussie, enzovoort. En naarmate het boek vordert wordt de passie van de verteller steeds duidelijker: de wil om uit de bronnen en vooral dankzij zijn verbeeldingskracht als het ware te versmelten met die hele geschiedenis, en daarbij één te worden met de verzetshelden, te denken met hun brein en te spreken met hun mond. De wil dus om dode geschiedenis tot leven te wekken, om als het ware nu samen met de lezer rond te lopen in het Praag van toen. Een vergeefse wil, bijna naief, en de verteller weet dat: niet voor niets verzet hij zich stevig tegen allerlei historici en fictieschrijver die zijns inziens te makkelijk ervan uitgaan alles wel te weten. De verteller beseft dat de geschiedenis ondoordringbare geheimen kent: tegelijk echter blijft hij vol passie proberen alles te doorgronden, hoe onmogelijk dat ook is. Precies dat geeft een grote lading aan het verhaal. Eigenlijk zegt de verteller hiermee: dit verhaal is jaren geleden gebeurd, maar ik wil het ervaren alsof het nu gebeurt. Ik moet deze historische gebeurtenis vertellen alsof hij nu actueel is. Dat alles in het besef dat we nooit precies zullen weten hoe het is gebeurd, maar zonder ons ooit er helemaal bij neer te leggen dat we het niet weten. En zonder ook al te snel de diverse open plekken in de geschiedenis op te vullen met fictie en smakelijk verzinsel: dat leidt tot onwaarachtigheid, en dat is voor de verteller een bijzonder vies woord.

Een fictieve romanschrijver die vertelt over hoe hij een historische roman schrijft, nee, swingend klinkt dat niet. Maar het swingde dus als een tierelier, ondanks enkele trage passages en lelijke zinnen. En dan te bedenken dat dit een debuut is!