Holy Trientje schudt je wakker en sleept je mee – en da´s niet per se fijn

Anne-Gine Goemans is er meester in maatschappelijke thema´s tot leven te brengen. In Ziekzoekers (waarvoor ze als debutant de Anton Wachterprijs kreeg) draaide het om speculeren in de bollenstreek. In Glijvlucht om de Schiphol-hysterie (die we pas echt zullen begrijpen als er niet meer wordt gevlogen: ´Echt opa? Dwars over de huizen?´). In Honolulu King over de eindelijk benoemde Bersiap-moordpartijen door de gloednieuwe Indonesiërs. In haar nieuwste roman laat Holy Trientje de nucleaire nachtmerrie weer in ons wakker worden, wat ongemakkelijk aanvoelt.

Na een jaar of twee, beginnen mensen het grootste ongemak of het diepste onrecht gewoon te vinden, zeggen communicatiedeskundigen. Dan zie je de schoorsteen van Auschwitz roken, alsof het de vuilverbranding is.

Dat ontkenningsmechanisme maakte dat het leven zijn gewone wending weer kon nemen na Hiroshima en Nagasaki. En na Harrisburg. En na Sheffield, Tsjernobyl en de rest. Het was nu eenmaal zo, het was ver weg, het viel wel mee en wij konden er niks aan doen. Nucleair pessimisme is voor de dromers en dwazen – wij zijn realisten, sturen op de feiten en suffen onszelf in slaap…, maar dan komt Trientje ons wekken.

Groeiende personages
Behalve dat Goemans de nucleaire ramp akelig realistisch maakt, is in Holy Trientje de karakterontwikkeling van onze helden meeslepend uitgewerkt. Wacht maar tot je meewandelt met meneer Yoshida en zijn radioactieve Japanse eenden, waar hij zo van houdt. En met Bonnie op het verdrinkende paradijs, dat de Marshall-atols zijn. En met hippie Hansje die zichzelf ten koste van alles bevrijdt. En met de bijna heilige tante Trientje, die net als de Amerikaanse strijdnon Megan de zwaarden wil omsmeden tot ploegscharen en varkensbloed op een F16 gooit. ´Kruisvluchtwapens´ heten de atoombommen op Volkel met een eufemisme, en Trientje is op pad om ze een atoomkopje kleiner te maken, met een bonte stoet dwazen en dromers in haar gevolg. En voor je het weet, sta ook jij in het hek te knippen met een betonschaar.

Wij lezers zijn natuurlijk geen dwaze dromers, maar bij Goemans kom je niet weg anders dan met het realisme van de nucleaire ramp. En anders sleept één van de uitgesponnen personages je wel mee.

Grommend monster
In de protagonist Regina zullen velen zichzelf herkennen. Modern, intelligent, geëmancipeerd, scherp als een mes: Regina fikst het allemaal, als een echte Macher. Maar God wat is ze moe van het cynische monster in haar dat telkens grommend opstaat om alle schoons in de wereld een kopje kleiner te maken en situaties in haar voordeel te manipuleren. Het monster in Regina, maakt van de kwetsbaarheid en eerlijkheid van een ander, een kans voor haar eigen gewin. Ze haat het beest, maar alleen in de buurt van haar bijna heilige tante Trientje wordt hij gemuilkorfd.

Vrijheid
Troostseks, haatseks, foute seks, racisme in een gemengd huwelijk, hautaine elite, verwrongen jeugd, hulpbehoevende vaders die echt geen lieverdjes waren, falende pubers, het gemis aan hoop, troost en Onze Lieve Heer, egoïstische hippies en zelfbevrijders: het zit er allemaal in en in Holy Trientje komt ieder bevrijd individu zichzelf een keer tegen.

En daarmee, maakt Goemans het ons met Trientje ongemakkelijk. Haar jongste roman trekt je mee als de mui-stroom bij eb waartegen het geen stribbelen is. Je verliest de controle en Trientje wordt de baas, zodat ik mezelf tegen het einde van het boek Gerard Reve´s dichtregel hoorde prevelen: ´Dat Koninkrijk van U, weet U wel, wordt dat nog wat?´

Holy Trientje is een boek voor de zak van Sinterklaas en onder de Kerstboom. Een parel, maar alleen voor wie beseft dat het kleinste licht alleen in het donker te zien is.