Meer dan 5,3 miljoen beoordelingen en recensies Organiseer de boeken die je wilt lezen of gelezen hebt Het laatste boekennieuws Word gratis lid
×
Lezersrecensie

Van puzzel tot lappendeken

rbbrleest 14 januari 2018
Martin Michael Driessen, De Pelikaan

Een ogenschijnlijk eenvoudig maar groots verhaal. Een relatief dunner boek waarin veel op bijzonder ingenieuze wijze is verwerkt. Er staat geen woord te veel. Ieder woord kan een betekenis hebben.

Een tragikomedie die zich afspeelt in een Joegoslavisch stadje na het tijdperk Tito aan de Adriatische Zee. In beginsel gaat het over een vermeende vriendschap tussen twee mannen, de ene een Kroaat, de andere een Serviër, die elkaar om redenen chanteren. Weldra sluimert er een groter verhaal dat een tijdlang het wereldnieuws heeft beheerst, tussen de regels door. De dreigende etnische oorlog, ‘Alles veranderde, van dag tot dag’, die de uiteenvallende puzzel Joegoslavië heeft gemaakt tot de lappendeken van landen die het nu is.

Het verhaal bestaat uit vijf delen, geen hoofdstukken. Het verhaal is doordrenkt van (christelijke) symboliek en bevat beperkte dialogen die er wel degelijk toedoen.
De Pelikaan en de kabeltrein van de omslag maken beide een terugkerende beweging. Zowel de pelikanen als de kabeltrein spelen een rol in het verhaal, elk op de eigen manier, maar ook de hond Laika, de vissen, de apollovlinder, de konijnen. Ieder dier staat voor iets. Namen en aantallen zijn niet zonder betekenis gekozen, de namen Tudjman en Laika hebben een verwijzing.

De twee mannen, Josip en Andrej, bijna door het lot aan elkaar verbonden, chanteren elkaar vanwege een buitenechtelijke verhouding. Hierdoor wordt er ook kennisgemaakt met de vrouw en het dochtertje van Josip en omgekeerd ontdekt Josip door de gevolgen van een ongeval de bijzondere postbezorging van Andrej. Dit ongeval zorgt ook weer voor een verbondenheid, vriendschap tussen de andere veelal eenzame figuren van dit stadje. Eén van de thema’s van dit knap gecomponeerde stuk De Pelikaan.
Een andere is: Kunnen wij mensen ooit een ander mens werkelijk kennen? Kunnen we werkelijk in iemands ziel zien? Of een thema dat veelvuldig naar boven komt: wat is goed, wat is slecht?, “Alles was niet goed”. Maar vooral: Wat is de zin van het bestaan, wat is de zin van alle dingen: ‘De mensen wisten er geen antwoord op: het was alsof hun duizendjarige geschiedenis in een paar uur tijd werd uitgewist, als de haastige omgeslagen bladzijde van een onbeduidend boek.’
Als lezer kan men zich in ieder willekeurig stadje in het Kroatië van de jaren eind ’80/begin ’90 wanen. Een stad die ten ondergaat in de strijd, ‘Het muurbloempje van de geschiedenis stond op het punt verkracht te worden’ – ‘Zover het oog reikte die zwarte rouwrand. Zijn stad, die ooit een witte dame was geweest, moest dulden dat de zoom van haar rokken in het slijk hing.’

Er zit diepgang in dit verhaal, mede door de eeuwige discussie wie er beter of 'niet goed genoeg' is. Welk volk, welk persoon, welk dier, welke normen en waarden maken dat iets gewoon goed genoeg is?
Leven in vrijheid is een groot goed. Een eigen mening mogen hebben en die mogen, en vooral durven uiten. Dit alles met een gevoel voor rechtvaardigheid is mooi verborgen verwerkt in deze grootse relatief korte tragische komedie. ’De meeste dingen die mensen doen hadden ook andere dingen kunnen zijn.’

Reageer op deze recensie

Meer recensies van rbbrleest