Nauwelijks grijpbaar

Na het verschijnen van Diep in 2010 wist ik het zeker. Mo Hayder behoort tot de allerbeste thrillerschrijvers ter wereld. ‘Het bijzondere aan haar is: ze kan met gemak nog beter worden. Ook al doet het op een of andere wonderlijke wijze niets af aan het leesgenot, ze laat in Diep enkele steken vallen’, schreef ik destijds. Met Poppenspel bewijst ze opnieuw haar kwaliteit: het neerzetten van een gruwelijk en meeslepend verhaal in een nauwelijks grijpbare wereld. Helaas heeft ze het zorgvuldig aaneenbreien van alle draadjes nog steeds niet onder de knie.

Poppenspel is het vierde deel in de Wandelaar-serie, waarin rechercheur Zware Misdrijven Jack Caffery en politiespeurhond Phoebe ‘Flea’ Marley de strijd met de verknipten in de Britse samenleving én elkaar aangaan. In deze aflevering onderzoekt Caffery wat er aan de hand is in een tbs-kliniek waarin een ieder met recht een T-shirt met de tekst Je hoeft niet gek te zijn om hier te werken, maar het helpt wel zou kunnen dragen. Het herhaaldelijk optreden van het trio stroomstoring, spook en verminking leidt tot diepe verontrusting bij zorgcoördinator AJ. Hij probeert zijn knappe directrice te overtuigen van het nut van politieonderzoek, maar vindt bij haar geen steun. Een geluk bij dit ongeluk: ze worden verliefd. Op elkaar. De gevolgen zijn dramatisch, zeker nadat er ook rondom hun liefdesnestje spoken verschijnen. Ik schreef het al, een nauwelijks grijpbare wereld. Waarin, in de rake woorden van Hayder, ‘een muffe lucht vol ontzetting, triestheid en angst hangt.’

Minstens zo interessant is de verhaallijn over het duistere geheim dat Caffery en Marley delen. Het levert de allermooiste passages op. En heerlijk scherpe en cynische dialogen. Juist daarom is het onbevredigend dat de ontknoping hiervan zo lang uitgesponnen wordt. Het resultaat van de levensgevaarlijke duiktocht van Marley, halverwege het boek, is een anti-climax. Zo schuurt er wel meer in dit desondanks heerlijk mysterieuze verhaal dat mede dankzij de korte en - zeer prijzenswaardig - betitelde hoofdstukken tot stug doorlezen noopt. De figuurlijke alarmbellen rinkelen te vaak op verkeerde momenten. En Hayder gebruikt hier en daar een zinnetje te veel, om iets te vertellen wat al vertelt is. Alles om het verhaal zowel ongrijpbaar als begrijpelijk te houden? ‘Niets is wat het lijkt’, zegt AJ op een gegeven moment. Dat klopt, maar het is me net iets te vooropgezet allemaal.

Poppenspel is een beangstigende, surreële thriller met passages om van te smullen. Ideaal vermaak voor gure herfstavonden. Maar het had op momenten net wat strakker en geloofwaardiger moeten zijn. Gekunsteld de spanning opvoeren is een doodzonde in thrillerland. Over doodzondes gesproken: waar is in vredesnaam die Wandelaar gebleven?!