Helaas: een blindganger

De dans der levenden van Antoine Rault is een boek om beter links te laten liggen. Dat klinkt hard maar er zijn veel mooie en goede boeken geschreven over de Eerste Wereldoorlog en dit boek hoort daar helaas niet bij.

De dans der levenden gaat over een jonge man die in 1918 op het Franse slagveld wordt gevonden. Lichamelijk mankeert hem niets, maar hij kan zich noch van het recente verleden, noch van zijn afkomst iets herinneren. Hij doorloopt het onaangename proces van behandeling dat militairen met shellshock in die tijd moesten ondergaan. Omdat de vrede aanbreekt wordt hem een nieuwe gang naar het front bespaard. Zij het dat hij wordt gerekruteerd door de Franse geheime dienst: hij blijkt goed opgeleid en spreekt vloeiend Frans en Duits. Mede omdat hij geen herinneringen heeft en geen thuis om naar terug te keren, laat hij zich verleiden tot een bestaan als spion. Daardoor beleeft hij diverse avonturen. Onder meer als militair in de IJzeren Divisie die namens Duitsland in Letland de strijd met ‘de Roden’ aangaat.

Tot zover de hoofdlijn van het verhaal. De schrijver wisselt deze hoofdlijn af met diverse historische gebeurtenissen. Worden de wetenswaardigheden van de hoofdpersoon beschreven op het niveau van een kasteelroman, door de historische passages wordt het boek daarbij pretentieus. Antoine Rault (1965, auteur en scenarioschrijver) laat historische personages woordelijk converseren. Zo spreken bijvoorbeeld geallieerde presidenten (Orlando, Clemenceau, Lloyd George en Wilson) met elkaar over de bezetting van het Rijnland en het Saarland en de toekomst van Duitsland. Ook Hitler wordt sprekend opgevoerd. In deze historische uitweidingen springt de schrijver – eenmalig – in een tijdsbestek van vijf zinnen van de twintiger jaren in de 20e eeuw naar 2010, 1949 en weer terug.

Pretentieus, maar ook pompeus:

"Diezelfde dag deden zich twee gebeurtenissen voor die geen direct verband hielden met het voorgaande, maar die wel van belang waren voor onze geschiedenis en de geschiedenis in het algemeen."

In het tekstdeel dat op deze zin volgt, wordt maar één gebeurtenis beschreven…

Het verhaal, het boek, maar ook de vertaling geven de indruk van een haastklus. Een grote letter, taalfouten (George V rijkt een Victoria Cross uit), het getuigt allemaal van weinig kwaliteit. Een ‘Grandioze roman over het geheugen van goed en kwaad’ zegt de uitgever. Nou nee.

Wie geïnteresseerd is in literatuur over de Eerste Wereldoorlog kan veel beter Het lied van de loopgraven van Sebastian Faulks lezen, of Oorlog en terpentijn van Stefan Hertmans. Die boeken zorgen voor indrukken die nog lang in het hoofd blijven spoken. De dans der levenden is helaas een blindganger.