Prutje; echt geen prutzooi!

Beeld je in: je werkt dagenlang in een vieze fabriek voor een paar centen die je ouders maar wat goed kunnen gebruiken voor het kopen van aardappelen en roggebrood. Daarnaast moet je zorgen voor je poepende broertje, óók als je aan het werk bent. De fabriek is vies, de lucht is vies, de straten zijn vies, je broertje is vies en jij bent vies. Je slaapt met drie kinderen in een bedstee en er is geen tijd om te spelen of om naar school te gaan. Hoe zou jij je voelen?

"Prutje. Wat een prutzooi!"

Juist ja. En zo voelt Hens zich ook. Zijn vader is gespannen vanwege de geldzorgen en dreigt om het minste of geringste met een oorveeg. Zijn moeder is verdrietig omdat ze niks aan de situatie kan veranderen. Als op een dag weer een kind heeft vastgezeten in een van de machines en Hens op straat een lijkkar ziet met daarop een jong meisje, is hij het zat. Is dit hoe het leven is? Werkt hij zich te pletter voor vies roggebrood? Is hij morgen degene die op de kar ligt? Dat wil hij niet! En daarom loopt Hens weg, opzoek naar een ander leven.

‘Prutje’ is geschreven door Pieter Koolwijk (1978). Hij werd bekend met zijn boeken over Vlo en Stiekel, maar je kent hem misschien ook van ‘Baas van de wereld’ of ‘Bens boot’. Koolwijk heeft een erg fijne manier van vertellen. Met zorgvuldig gekozen woorden schetst hij situaties en emoties van personages, zonder dat het gekunsteld voelt. In tegendeel zelfs, tijdens het lezen heb je niet het idee dat je naar geschreven tekst zit te staren, maar bevind je je helemaal in het verhaal. Pieter Koolwijk neemt je mee een avontuur in dat zowel realistische elementen als fantasievolle onderdelen kent. Dat een van zijn favoriete schrijvers niemand minder dan Roald Dahl is, zal je niet verbazen. Ook de boeken van Koolwijk zitten vol bizarre situaties die eigenlijk niet in het echt kunnen gebeuren maar toch heel logisch zijn.

"En ineens kwam het water in het vijvertje in beweging. Het begon rond te draaien, eerst nog langzaam, maar daarna steeds sneller. Ik wilde eruit. Meteen. Ik greep nog net op tijd Walm zijn hand vast, die door de sterke stroming niet meer kon blijven staan."

Je zult het verhaal echt zelf moeten beleven, maar hartverwarmend is ‘Prutje’ zeker. Hens doet zijn uiterste best om zijn ouders er van te overtuigen dat niet alles om geld draait, en dat er echt een betere wereld mogelijk is. Als hij besluit het niet langer te slikken en de wereld in te trekken, ontmoet hij de bijzondere vrienden en mensen die wel willen helpen. Samen met zijn broertje Walm en vriendin Vijf beleeft Hens een magisch avontuur en komen ze uiteindelijk in Brunnen. "De mooiste plaats die er is, was en ooit zal zijn." 

Naast dat Koolwijk een prachtige verhaallijn heeft geschetst en een kleurrijke omgeving heeft weten te vormen waarbinnen het verhaal zich af speelt, is ‘Prutje’ ook rijk aan bijzondere personages. Hens heeft veel te jong een grote verantwoordelijkheid gekregen: de zorg voor zijn broertje is niet mis. Hens is pessimistisch en boos. Hij ziet overal gevaren, tot grote ergernis van Vijf, een zwervend meisje dat hij ontmoet tijdens zijn reis. Hens Klaagkont noemt ze hem. Vijf mist weliswaar een hand, maar is onbevangen en heeft geleerd te roeien met de riemen die ze zelf heeft gezocht. Ze heeft geleerd te overleven en neemt Hens en zijn broertje Walm onder haar hoede. Walm, niet alleen kan hij vreselijk stinken, maar hij is een enorm schatje. Hij zorgt voor kleur en vrolijkheid in het hele boek. Hij geeft iedereen wubbels (een soort knuffels) en voelt goed aan wie er een kan gebruiken. Reken maar dat jij ook een wubbel wilt als je kennis hebt gemaakt met Walm!

"Opgewekt kwam hij op mij af gewaggeld. Hij liet zich op schoot tillen en drukte zijn lijf tegen me aan. Een wubbel. Alsof hij een beetje van zijn vrolijke zelf wilde delen.”

Maar naast dit spannende en warme avontuur bevat Prutje ook een duidelijke boodschap: het leven is niet zo erg als het lijkt. Klagen helpt niet. Maar tussen de regels door wijst het ook nog even op de leefomstandigheden van kinderen van ruim honderd jaar geleden. Toen kinderen nog moesten werken, en ook volwassenen lange dagen en weken maakten. Toen kinderen geen tijd kregen om te spelen of te leren lezen en de leefomstandigheden erg onhygiënisch waren. Gelukkig is nu alles anders en leven we in een kleurrijke wereld. Koester dat!

"Zijn jullie al iets vrolijker, misschien? Vast wel, want blijdschap komt heel snel. We geven het door. Daar is het ook voor. Een gemeenschappelijk goed dat je delen moet."

Prutje bevat naast de tekst van Koolwijk illustraties van Linde Faas (1985). Het duo heeft al bij meerdere boeken samengewerkt: Faas illustreerde vier van de vijf boeken van Koolwijk. Je kent haar tekeningen misschien ook wel van ‘Ik neem je mee’ en ‘Troep’ geschreven door Ilse Bos.
In het begin van ‘Prutje’ zijn Faas' tekeningen grauw en donker, net zoals Hens zich voelt en zoals het leven in de fabriek is. Maar de illustraties worden gedurende het boek steeds kleurrijker en zijn adembenemend. Ze vormen een prachtige synergie met de tekst. De kleuren en tekeningen die zijn gebruikt in de illustraties zijn net zo hartverwarmend als het verhaal. Zoals de plaats Brunnen een oase is in het verhaal, zijn de illustraties van Linde Faas een oase in het boek, een rustpunt om je ogen bij uit te kijken.

‘Prutje’ is verre van prutzooi, maar een hele warme wubbel. ‘Prutje’ is een hartverwarmend verhaal, dat door zijn fijne schrijfstijl en kleurrijke illustraties zeker de moeite van het lezen waard is. Het boek is gemakkelijk te lezen en bevat weinig ingewikkelde woorden. ‘Prutje’ is te lezen vanaf een jaar of 8. Het boek is wat aan de dikke kant, maar het fantasierijke verhaal en de ondersteuning van illustraties zorgen ervoor dat de lezer dit niet zo zal ervaren. ‘Prutje' is ook uitermate geschikt om voor te lezen.