Vele vormen van gemis

Van Peter Zantingh las ik eerder De eerste maandag van de maand. Ik vond dat een aangrijpend boek, waarvan me behalve het verhaal ook de nuchtere schrijfstijl met bondige zinnen is bijgebleven. Die stijl is opnieuw terug te vinden in Na Mattias en is ook hier een krachtig instrument om de boodschap naar de lezer over te brengen.

Hoewel Na Mattias een novelle is, kan het ook beschouwd worden als een bundel korte verhalen. De aparte hoofdstukken belichten elk een stukje uit het leven van verschillende mensen en worden samen gehouden door één rode draad, nl. hun relatie tot de overleden Mattias. Zo komen onder meer de vriendin, de moeder, de beste vriend en de grootmoeder van Mattias aan bod, maar ook personages die hem niet of amper kenden. “Wat ik al die jaren bedoeld had als ik zei dat ik goed alleen kon zijn, was dat ik goed alleen kon zijn zolang er een comfortabele eindigheid aan zat.”, zegt de vriendin van Mattias aan het begin van het boek. Op een andere manier het alleen zijn accepteren is voor de meeste personages niet voor de hand liggend.

Een 100-tal pagina’s lijkt weinig om de acht sprekers grondig uit te werken, maar Zantingh slaagt er in om een aantal van hen in een mum van tijd gestalte te geven. Andere personages – of hun relatie tot Mattias – leer je pas kennen in combinatie met de verhalen van anderen. Het is ook aan de lezer om uit die verschillende puzzelstukjes de persoonlijkheid van Mattias samen te puzzelen.

Het zijn stuk voor stuk gewone mensen met normale verhalen. Zantingh geeft elk verhaal evenwel een verrassende wending, waardoor het unieke van hun situatie toch beklemtoond wordt. Het minimale gebruik van dialogen creëert een ingetogen sfeer. Het is in de eerste plaats de innerlijke belevingswereld van de personages die aan bod komt. Deze aanpak in combinatie met de opbouw van de novelle levert een rijk overzicht van diverse soorten gemis.

Hoewel ik niet elk personage even boeiend vond, zijn er onderdelen die me zullen bijblijven. Zo is er de wanhoop van Mattias’ moeder die tijdens de begrafenis haar zoon niet herkent in de verhalen van zijn vrienden. Of Quentin, die steeds verder gaat hardlopen in een zinloze poging om de realiteit te ontvluchten. Het boek eindigt op een toppunt: de vriendin van Mattias krijgt voor de tweede maal het woord. De eenvoud van haar zinnen geeft gelijktijdig uiting aan breekbaarheid en kracht, en levert een indrukwekkende slot op dat bewijst dat er geen grote emoties nodig zijn om diep te raken.

Hoewel ik niet zo van korte verhalen hou, en het geheel liever als ‘echte’ roman had gelezen, heb ik genoten van dit werk. Voor de liefhebbers is er op youTube een bijhorende playlist die het beluisteren waard is.