meer dan een liefdesverhaal

Jan-Philipp Sendker schreef zijn debuutroman Das Herzenhören in 2002. Zes jaar later werd het boek naar het Nederlands vertaald als Het theehuis van Kalaw. Omdat de aandacht van het grote publiek uitbleef, werd het boek opnieuw vertaald en wordt het nu uitgegeven als Wat het hart kan horen. De nieuwe titel en cover zijn bijzonder geslaagd. Ze omvatten de tijdloosheid en het sprookjesachtige karakter van dit verhaal waarin het gebruik van zintuigen een nieuwe invulling krijgt. Na het lezen van dit boek zie je de wereld met je oren en hoor je de omgeving met je ziel.
Het verhaal start met Julia’s zoektocht naar haar vader, Tin Win, die vier jaar eerder spoorloos verdween. Tijdens het onderzoek blijkt het verleden van haar vader één groot vraagteken te zijn: van zijn geboortedatum tot de naam van zijn ouders, geen van de gezinsleden kent feiten uit de eerste twintig jaar van zijn bestaan. Hoewel hij erg in zichzelf gekeerd was, wist Julia wat ze aan haar vader had. Die zekerheid komt op de helling te staan wanneer ze een brief van haar vader aan Mi Mi, een vrouw in Birma leest: “Kende ik hem zo goed als ik denk, of was onze verstandhouding, onze hechte band een illusie? Die twijfels zijn erger dan de angst voor de waarheid. Ze werpen een schaduw over mijn kindertijd, op mijn verleden, en ik begin mijn herinneringen te wantrouwen. En die zijn het enige dat me nog van hem rest. Wie was de man die me heeft grootgebracht? Met wie heb ik meer dan twintig jaar samengeleefd? Wie was mijn vader werkelijk?”. Ze wil antwoorden en besluit het spoor te volgen.
Haar onrust wordt versterkt wanneer ze bij haar aankomst in Birma aangesproken wordt door U Ba, een man die alles over haar vader lijkt te weten. Op dat punt in het boek blijkt dat Julia’s zoektocht slechts het raamverhaal is voor de bildungsroman waarin haar vader de hoofdrol speelt. In een prachtig beeldende schrijfstijl worden de kinder- en jeugdjaren van haar vader en Mi Mi uit de doeken gedaan. De personages lijken aanvankelijk eendimensionaal, maar krijgen gaandeweg meer leven. Zo is Mi Mi niet enkel het berustende, sterke meisje dat de lezer eerder door de ogen van haar moeder zag. Uit haar gesprekken met Tin Win blijkt dat ze zich wel degelijk bewust is van haar beperkingen. Door hun vertrouwen worden Tin Win en Mi Mi verlengstukken van elkaar en groeit hun innerlijke kracht. De manier waarop Sendker de wisselwerking tussen hen beschrijft is uitermate inspirerend.
Dat zintuigen centraal staan komt ook in de schrijfstijl terug. Door de beschrijvingen word je helemaal in het verhaal gezogen en kan je het boek pas neerleggen wanneer de redenen voor Tin Wins verdwijning blootgelegd zijn. Het magische van de exotische omgeving wordt perfect in balans gehouden door het scepticisme van Julia. Sendker toont zich daarbij zowel kritisch voor Julia’s nihilisme als voor het bijgeloof dat het leven van veel bewoners van Kawal bepaalt. De tweedeling tussen de Westerse en Oosterse levenswijze is niet alleen boeiend, maar zorgt er ook voor dat het verhaal nooit te zweverig of suikerzoet wordt.
Dat het einde de kracht mist die het in zich had, heeft veel te maken met de manier waarop het kaderverhaal steeds meer naar de achtergrond verdwijnt. Het leven en gezin van Tin Win in Amerika worden onderbelicht, waardoor de keuze die hij uiteindelijk maakt niet volledig geloofwaardig is. Sendker maakt dit goed door Julia centraal te stellen in Herzenstimmen, het - nog niet naar het Nederlands vertaalde - vervolg op dit boek.
Wat het hart kan horen is meer dan een liefdesverhaal. Het is bovenal een verhaal over aanvaarding en vergeving, over de manier waarop mensen in het leven staan. Het is een boek dat je in één ruk uitleest en dat je met een goed gevoel terug de wereld in stuurt.