Tegenstrijdige gevoelens en tegenstellingen

Johan van den Ende (1968) is ondernemend schrijver. Witter Zwart is zijn debuut, een historische oorlogsroman waaraan hij, met het onderzoeken van historische feiten en het uitwerken van personages en verhaallijnen, zes jaar gewerkt heeft. In 2016 rondde van der Ende de opleiding van schrijfdocent af aan de Hogeschool van Amsterdam (DOCS). Zijn ambitie om andere auteurs te helpen in hun groeiproces inspireerde hem om schrijvers ook te helpen in het uitgeefproces. Samen met zijn vrouw beheert hij de Uitgeverij QuaLibri.

Hoe maak je de juiste keuzes? De Italiaanse SS-officier Marco Sebastini Corletti, ook wel ‘der liebe Italiener’ genoemd, wordt tijdens de tweede Wereldoorlog in kamp Dachau en later in het geannexeerde Italië voortdurend met deze vraag geconfronteerd. Marco gaat op zoek naar antwoorden op essentiële levensvraagstukken omdat hij kampt met zijn toenemende twijfel over het naziregime. Wanneer hij verliefd wordt op de Joodse violiste Ester, lijken de tegenstrijdige werelden onverenigbaar. Kan hij zijn strijd winnen en zichzelf na zijn keuzes terugvinden en weer in de ogen kijken?

Met Witter Zwart heeft Johan van den Ende een buitengewoon goede historische oorlogsroman geschreven met verschillende verhaallijnen en een sterk plot. Aan alles is te merken dat hij een gedegen research heeft gedaan met het onderzoeken van de historische feiten in dit debuut. De uitwerking is uitstekend gedaan, je kunt je goed inleven in de personages en ziet de omgeving aan je oog voorbij gaan. Deze roman is doorspekt met tegenstrijdige gevoelens en tegenstellingen. Tijdens het lezen word je meegezogen in het verhaal van de haat tegen het jodenvolk en de wanhoop die deze mensen moesten voelen. Onmenselijke taferelen passeren de revue, zodat we af en toe wel even moeten slikken door de beschrijving van al dat gruwelijks.

‘Die stilte… er was geen wereld meer, slechts een zuigende leegte, en pijn, een ondragelijke pijn die haar lichaam leek te verpulveren. Ze wilde verpulverd worden. Ze pakte het rood besmeurde uiltje uit de sneeuw en drukte het meisje tegen zich aan, wiegde haar lijf en prevelde: ‘Shema Israël, Adonai Elo-hénoe, Adonai echád… Hoor Israël, de Eeuwige is onze God, de Eeuwige is één… De leegte zoog harder. Ze werd kleiner en kleiner. Stemmen klonken ver weg.’

Maar ook de mooie momenten van vriendschap en liefde worden niet vergeten en prachtig uitgediept. De schrijfstijl is poëtisch en gedetailleerd, gevuld met prachtige zinnen. Witter Zwart is over het algemeen heel toegankelijk geschreven, maar af en toe moeten we ons door een wat complexere tekst heen worstelen. De titel is mooi gekozen. In oorlogstijd waren er veel mensen wit, zwart en grijs, de een wat meer dan de ander. Het verhaal wordt afgewisseld met dagboekfragmenten van zowel Marco als Ester. Bezoek vooral de internetpagina www.witterzwart.nl waar we de historische feiten kunnen nalezen, kunnen genieten van een mooi stukje muziek in de Orangerie en Il Bianca Perla, Pamiore, Italië kunnen bewonderen om zo nog een betere indruk te krijgen van deze villa.

Witter Zwart is een roman die je meeneemt in de Tweede Wereldoorlog en zowel gruwelijk, aangrijpend als ontroerend is. Een indrukwekkend verhaal dat de liefhebber van oorlogsromans zeker niet aan zich voorbij kan laten gaan.
Ik waardeer dit debuut dan ook met 4,5*