Meer dan 5,3 miljoen beoordelingen en recensies Organiseer de boeken die je wilt lezen of gelezen hebt Het laatste boekennieuws Word gratis lid
×
Lezersrecensie

Ontroerend maar toch krachtig

Sylvia ten Hove 23 juni 2017
“Het einde van de eenzaamheid” is een ontroerende roman over verlies, eenzaamheid, familiebanden, vriendschap en grootse liefde. Het verhaal is een raamvertelling waarin Jules Moreau na een ernstig motorongeluk in het ziekenhuis terugdenkt aan zijn jeugd. Hij vertelt de lezer over zijn herinneringen. Hij blijkt overigens niet altijd een volledig betrouwbare verteller te zijn. Soms vult hij later zijn herinneringen aan. Jules komt hierbij toch over als een realistische verteller en zet de lezer aan het denken. In eerste instantie lijkt hij vergeten te zijn wat hij direct voor zijn motorongeluk meegemaakt heeft. Ineens ziet hij weer voor zich wat er gebeurd is: “De afgrond kijkt me aan. En ik kijk terug.”

In hun vroege jeugd verliezen Jules, zijn oudere broer Marty en zijn zus Liz, de oudste van de drie, door een tragisch ongeluk hun ouders. Ze brengen hun jeugd door op een internaat waar ze alle drie op hun eigen manier met het verlies omgaan. Jules verandert van een onbevreesde, zelfbewuste en uitgelaten tienjarige naar een teruggetrokken, in zichzelf gekeerde jongen. “Ik werd bang in het donker, bang voor de dood, bang voor de eeuwigheid. Dat soort gedachten dreef een priem in mijn wereld en hoe vaker ik ze had, hoe verder ik van mijn veelal zorgeloze, opgewekte klasgenoten af kwam te staan. Ik was alleen. En toen kwam ik Alva tegen.” Jules voelt zich steeds meer vervreemd van zijn broer en zus, die ieder hun eigen weg gaan.

Met Alva krijgt hij een hechte vriendschap. Ze praten over boeken en luisteren samen naar muziek. Ze kunnen elkaar aankijken en precies weten wat de ander dacht. Jules voelt zich vertrouwder met Alva dan met zijn broer en zus. Toch zijn er ook dingen die Alva hem niet vertelt. “Heel even zag ik het verdriet dat zich achter haar woorden en gebaren verborg, en zij op haar beurt zag wat ik diep in mijn binnenste bewaarde. Maar verder gingen we niet. We bleven op elkaars drempel staan en stelden elkaar geen vragen.” In de loop van de jaren ziet Jules ook een andere Alva ontstaan: “Een die zich steeds vaker aan me onttrok, rokend en vol zelfhaat op een bankje zat en zei dat ze misschien beter nooit geboren had kunnen worden en dat soort dingen.” Jaren later begrijpt Jules pas wat Alva voor hem betekent en wat zij voor hem verzwegen heeft.

Als ze volwassen zijn komen Jules en Alva elkaar weer tegen. “… en we hadden het over de eenzaamheid die ons af en toe overviel (ik: ‘Ik ga kapot aan dat voortdurende alleen-zijn’ en zij: ‘Ja, maar het tegengif voor eenzaamheid is niet toevallig samenzijn met willekeurige mensen. Het tegengif voor eenzaamheid is geborgenheid.’)” Ook komt Jules weer dichterbij zijn broer en zus te staan. Zal hij uiteindelijk die geborgenheid vinden?

Door het verhaal heen houdt Jules zich bezig met een aantal filosofische vragen. Er zijn zoveel mogelijke gebeurtenissen in zijn leven mogelijk geweest, zo veel mogelijkheden om iemand anders te worden. “Wat zou er niét anders zijn geweest? Wat zou het onveranderlijke in je zijn? Dat wat in ieder leven hetzelfde zou zijn gebleven, ongeacht het verdere verloop daarvan? Zijn er elementen in een persoonlijkheid die alles doorstaan?”
Om zichzelf te troosten en over zijn verliezen heen te komt vraagt Jules zich af: “Als de tijd nu eens niet bestond? Als alles wat je beleeft eeuwig was en als niet de tijd aan jou voorbijging, maar jijzelf aan de dingen die je beleeft? Dat vraag ik me vaak af. Dan zou je wel van perspectief veranderen en bij je geliefde herinneringen vandaan gaan, maar ze zouden er nog altijd zijn en als je terug kon, zou je ze daar altijd weer vinden.”
Jules heeft zich vaak afgevraagd in hoeverre de gebeurtenissen uit zijn kinderjaren en jeugd hem bepaald hebben: “Ik heb pas laat begrepen dat ik en ik alleen de echte architect van mijn bestaan ben. Ik ben degene die toelaat dat mijn verleden invloed op me uitoefent en andersom ben ik ook degene die zich daartegen verzet.“
Deze vragen zetten de lezer aan het denken, met als achtergrond het levensverhaal van Jules.

Wells (1984, München) schrijft krachtige zinnen die soms een poëtische stijl hebben en heeft zijn roman zorgvuldig opgebouwd. Hij vertelt het verhaal grotendeels chronologisch waarbij hij af en toe terugkomt in het heden. Soms verwijst hij subtiel naar de toekomst wat de lezer nieuwsgierig maakt naar het vervolg. Hij gebruikt motieven die bijdragen aan het thema omgaan met een verlies, zoals bijvoorbeeld het motief hond. Aan het begin van het boek zien de kinderen een hondje verdrinken in een snelstromende rivier. Dit kondigt het verlies van iets groots aan. Aan het einde van het verhaal is de hond van Marty oud en rustig geworden en verwijst naar het leven van de Jules, Marty en Liz dat inmiddels in rustiger vaarwater terecht is gekomen. In het hoofdstuk Kristallisatie leren Jules, Marty en Liz om te gaan met het verlies van hun ouders. Aan het einde van het boek kijkt Jules met zijn zoon naar een documentaire op televisie over het ontstaan van bergkristallen wat eenzelfde betekenis heeft als in het hoofdstuk Kristallisatie. Wells ontving voor “Het einde van de eenzaamheid” verschillende prijzen waaronder de EU-Literatuurprijs 2016.

Reageer op deze recensie

Meer recensies van Sylvia ten Hove