De tijd van de tweezakken

Deze roman stond al een tijd om mijn lijstje en toen tijdens de week van de leesclubs het luisterboek beschikbaar was en er een ‘luisterclub’ georganiseerd werd, kon ik niet anders dan meedoen natuurlijk. Het boek wordt voorgelezen door Jeroen Olyslaegers zelf, wat een verrassing, het geeft zo’n roman meteen een extra dimensie. Maar….de auteur spreekt prachtig Vlaams en in zijn boek gebruikt hij ook Vlaamse woorden en uitdrukkingen, voor mij als ‘Ollander’ viel het niet mee alles te verstaan, begrijpen en vast te houden en besloot ik te gaan ‘luisterlezen’, het boek erbij dus. Dit bleek voor mij de ultieme oplossing, wat kan Jeroen Oyslaegers fantastisch schrijven en vertellen.

Hij vertelt het verhaal aan zijn achterkleinzoon, het is aan de lezer zich een voorstelling te maken van deze jongeman, vanwege de spoilers kan er natuurlijk geen sprake van zijn iets over die jongen te vertellen.
De roman is opgebouwd in een paar fikse hoofdstukken, in het luisterboek zijn die onderverdeeld in meerdere tracks zodat de lezer mooi kan afronden, tenslotte moet je goed bij de les blijven en dan is het handig dat de pauzes voor je ingepland staan.

Het is een boek over WOII. Maar dan niet over gevechtshandelingen, het accent ligt op degenen die in België bleven en de bezetting meemaakten door verzet te plegen of zich voor het karretje van de bezetter lieten spannen. Deze tegengestelde belangen worden verbeeld door twee mannen, die onderling verbonden zijn doordat de een verliefd wordt op de zuster van de ander en op zich ontstaan hierdoor allerlei ontwikkelingen die lang niet zo zwart-wit zijn als het lijkt in de tegenstelling meeloper of verzetsman. Vaak is de afweging die voorafgaat aan de keuze een andere dan die de praktijk uiteindelijk uitwijst. Een mens is van nature niet zo rechtlijnig en wanneer, zoals in dit verhaal, de verteller aan het woord is die zijn eigen geschiedenis mag opschrijven met alle verzwijgingen en verdraaiingen, die eveneens menselijk zijn, kun je vraagtekens zetten bij de betrouwbaarheid.

Het is ook een emotioneel boek. De auteur weet de emoties op schrift, maar veel sterker nog met zijn mooie voorleesstem geweldig op te wekken. Ook bij de lezer, zeker wanneer hij zijn stem verheft, maar veel intenser nog wanneer hij juist langzamer, aandachtiger voor gaat lezen en hiermee een verwachting oproept.

Het is ook een boek met allusies naar de oude Grieken en naar latere literaire helden zoals Willem Elsschot.
‘Vertel me, o Muze, over de wrok. Ik glimlach terwijl ik dit neerschrijf, jongen, want hoe onnozel is het dat heel onze literatuur is ontstaan uit deze openingsregel van de Ilias van Homerus zonder dat we dit na zelfs meer dan 2800 jaar echt begrijpen? In ons hoofd passeren er helden, achten we veel moed aanwezig op Trojaanse slagvelden en weten we daarbij iets vaags over een tienjarige oorlog. Vooraleer we de letteren naar waarde schatten, peinzen we eerst aan kitsch; het is een automatisme.’

Het is ook een afgrijselijk boek over het lot van de Joden, die hun wereld elke keer kleiner zien worden en hun wanhoop en angst zien groeien. Waar zijn de echte verzetshelden, de mensen die onvoorwaardelijk willen helpen en niet alleen wanneer er diamanten weg te geven zijn?
En wat denken de mensen die onverschillig blijven wegkijken, niets doen, de zogenaamde tweezakken? Zijn dat niet degenen die in De goddelijke komedie van Dante het ergst gestraft worden?

Dat alles heeft Olyslaegers ons willen vertellen, niet dat alles kommer en kwel is….de ontluikende liefde wordt krachtig en met veel vertoon onderzocht en dat is erg grappig om te luisteren, goed gedaan!