Gebrek aan speelsheid

Wie Haruki Murakami zegt, denkt algauw aan Norwegian Wood, de roman waarmee Murakami definitief doorbrak als schrijver en wereldwijd zijn bekendste roman. Het boek stamt uit 1987, en is geschreven in de actualiteit van die periode, met de studentenopstanden op de universiteit van Tokio en de groeiende onrust onder jongeren als achtergrond. Vooral dit laatste gegeven sluit naadloos aan bij de draad van het verhaal. Een verhaal dat opvalt door haar realistische inslag, een intense roman waarin Murakami eens te meer zijn schrijftalent toont.


Norwegian Wood lijkt in geen enkel opzicht op één van Murakami’s andere romans. Waar hij gebruikelijk uitblinkt in surrealisme en magisch-realisme en bijzondere werelden weet te creëren, blijft Murakami met Norwegian Wood opvallend realistisch en actueel. En naargeestig. De toekomst is niet mooi, je moet er hard voor werken en er je verantwoordelijkheid voor nemen, lijkt Murakami zijn lezers op te willen dragen. Watanabe is een hoofdpersoon die worstelt met het vraagstuk ‘wat wil ik als ik volwassen wordt?’ en die twijfel sijpelt in alle facetten door; in de liefde, in zijn studie, in de vriendschappen die hij onderhoudt. Nergens durft hij stelling te nemen, hij laat zich liever leiden door de initiatieven van anderen.

Tegelijkertijd is Watanabe een dappere jongen, die zijn hart geeft aan een onmogelijke liefde. Zoals gewend staan er in Norwegian Wood weer enkele prachtige, typisch Murakami-achtige frases zoals deze liefdesbetuiging aan Midori:

“Ik ben gek op je, Midori.”
“Hoe gek?”
“Zo gek als een beer in de lente.”

Ook dicht Murakami zijn personages weer bijzondere eigenschappen toe. Zo praat Watanabe ‘alsof je een gladde pleisterlaag uitsmeert’, en houdt Nagasawa enkel van schrijvers die minstens dertig jaar dood waren. “Dat waren de enige boeken waar hij vertrouwen in had. (..) ‘Ik wil geen kostbare tijd verspillen met dingen lezen die de tand des tijds nog niet hebben doorstaan. Het leven is kort.’ (..) Als je hetzelfde leest als iedereen, dan denk je ook hetzelfde als iedereen.'”

Ook nu verwijst de titel naar een lied, dat op een bepaald punt in het boek wordt benoemd. In dit geval is dat Norwegian Wood van The Beatles, Naoko’s lievelingslied. “Ik kan toch zo verdrietig worden als ik da nummer hoor. Ik weet zelf niet waarom, maar het geeft me het gevoel dat ik verdwaald ben in een diep bos. Ik ben helemaal alleen, het is koud en donker, en er is niemand om me te helpen.” Norwegian Wood is hiermee de verwoording van haar depressie, waar ze steeds minder weerstand tegen kan bieden.

Wat ik mooi vind aan Norwegian Wood is dat elk personage een ander deel van de Japanse maatschappij laat zien. Watanabe de schuchtere, besluitloze jongere van de revolutiejaren, Midori de grofgebekte, wispelturige speelsheid van de jeugd, Naoko de verpersoonlijking van de negatieve gevoelens die jongeren in Japan hebben. Depressies, zelfmoord, twijfels; het hoorde -en hoort- bij de Japanse maatschappij, en Murakami gaf de groep jongeren in Japan die hiermee worstel(d)en in 1987 een stem.

En toch. Ondanks al deze mooie ingrediënten wist het boek met niet te raken zoals Spoetnikliefde. Greep het me niet zoals De opwindvogelkronieken. Daarvoor mis ik de luchthartigheid, de speelsheid van Murakami. Ik begrijp de impact die Norwegian Wood op lezers kan hebben, en er valt zeker ook genoeg moois uit dit boek te halen, maar het totaalplaatje werkte niet voor mij. Geef mij maar een Kafka op het strand. Geef mij maar een surrealistische Murakami-wereld. Ik heb liever een Murakami waarbij de kaders nog niet vastliggen, waarin ruimte is voor verbeelding, creativiteit en verbazing. Zoek je echter een roman waarin je je wel kunt vasthouden aan kaders, lees dan zonder meer Norwegian Wood. Haruki Murakami schrijft prachtig, heeft een bijzonder verhaal neergezet en de personages zijn even intens als hartverscheurend. Ik verlies mezelf echter liever in een surrealistischer boek.

Deze recensie verscheen eerder op tessaheitmeijer.com