Historische feiten in een verdienstelijk debuut

Een artikel over de ‘weeshuisziekte’ en de uitbraak van weeshuiskinderen in het Amsterdam van 1566 was voor Jacobine van den Hoek, blogster, vlogster en columnist, aanleiding om zich te verdiepen in de achtergronden van dit bizarre verhaal. Drie jaar later ligt het resultaat in de boekhandel: 'Zondebok', een verhaal over liefde, moed en macht, in aanloop naar de 80-jarige oorlog. Het is het verhaal van Fye Lieveheer, dochter, vriendin, echtgenote, geliefde en moeder. Maar Fye heeft last van voorspellende dromen. En daarmee moet je heel voorzichtig zijn in een periode waarin anders zijn al gauw kan leiden tot vervolging .......

Het boek zelf is opgesplitst in twee delen. In het korte, eerste deel maken we kennis met een opgroeiende Fye en wordt het decor geschetst waartegen het verhaal zich afspeelt. Het echte verhaal begint in deel 2, wanneer Fye volwassen is geworden en zelf een gezin vormt met appelboer Ger en hun dochter Sara. Haar eerste liefde Laurens kan ze echter niet vergeten. En dan die ene droom, waarin kinderen in weeshuiskledij de stad onveilig maken en voor onrust, achterdocht en opstand zorgen, een droom die steeds weer terugkeert. Het zijn roerige tijden, waarin ongewone gebeurtenissen vragen om verklaringen en iedereen zoekt daarvoor een eigen zondebok.

Met gevoel voor detail brengt Jacobine van den Hoek dit stukje geschiedenis tot leven, via gebeurtenissen in het leven van Fye, met op de achtergrond de ontwikkelingen die uiteindelijk zullen leiden tot de 80-jarige oorlog. De korte hoofdstukken en een beeldende taalgebruik maken dat het verhaal zich ontrolt als een opeenstapeling van scenes, als ware het een film. Een, soms wat veelvuldig, gebruik van oude woorden zoals teljoor, warmoes en patijnen draagt bij aan de sfeertekening van de tijd. De toevoeging van een verklarende woordenlijst van deze woorden achterin zou prettig zijn geweest. Samen met een duidelijke historische context en bronvermelding, nu een beetje weggestopt in het nawoord, had dit het boek net wat meer gewicht kunnen geven. Want ook al wordt 'Zondebok' gepresenteerd als fictie, stiekem bevat het boek behoorlijk wat historische feitjes, waardoor het ook prettige lektuur is voor de geschiedkundig beter onderlegde lezer.

We beleven het verhaal vanuit het perspectief van Fye, de hoofdpersoon. Haar personage is netjes uitgewerkt, hoewel niet altijd duidelijk is waar haar acties en reacties nu precies op gebaseerd zijn. Niet alle personages komen even goed uit de verf en Jacoba, de beste vriendin van Fye, valt bijna als een deus ex machina tussen de bladzijden. Ondanks dat is 'Zondebok' een onderhoudend verhaal geworden dat leest als een trein. Het weet de aandacht vast te houden, is historisch goed onderbouwd en geeft een inkijkje in het dagelijks leven van gewone mensen in het midden van de 16e eeuw.

Niet alleen is er aandacht besteed aan de inhoudelijke details, maar ook aan de uitvoering van dit boek. Een aantrekkelijke afbeelding die doet denken aan een schilderij van Vermeer, met een onbekend meisje en een centraal geplaatste mand appels siert de buitenkant. Niets is aan het toeval overgelaten, alles heeft een betekenis.

Al met al is deze historische roman een verdienstelijk debuut. Als Jacobine van den Hoek de kans krijgt om te rijpen als schrijfster, dan is 'Zondebok' de start van een veelbelovende toekomst. Want dat ze een verhaal kan vertellen is duidelijk.