Terug in de tijd

Van 25 mei 1574 tot en met 3 oktober van datzelfde jaar beleeft de stad Leiden historische maanden. Het (2e) beleg van de stad tijdens de 80-jarige oorlog wordt dan in het collectief geheugen van de Leidenaren gegrift.
In deze historische roman neemt de schrijver ons, van begin tot net na het einde, mee langs alle relevante gebeurtenissen van het beleg. Gerrit van der Laen, kapitein van een der schutterijen, is de hoofdpersoon. Om hem is het verhaal opgebouwd, maar verder komen natuurlijk ook alle bekende personages uit vaderlandse en Leidse geschiedenis voorbij zoals Van Hout, Van Bronkhorst, Schot, Prins Willem van Oranje, Valdez, zijn liefje Magdalena Moons, burgemeester Van der Werff, Van der Does (Dousa), Leeuwke, de Boisot en zijn Geuzen. Tot op de dag van vandaag herinneren straatnamen ons nog aan deze helden van die tijd.
Zeker geen boek met saaie opsomming van enkel geschiedkundige feiten, maar een duidelijk relaas van historische gebeurtenissen (feiten) gecombineerd met verhalen over het leven van alledag (deels fictie). Marks neemt ons mee en laat ons deze tijd beleven door het beschrijven van gekrakeel van "politici", hun rol en onderlinge verhoudingen, de dillema’s waar zij mee worstelen, het verloop van het beleg, schermutselingen en gevechten, de geloofsstrijd, kameraadschap, de dood, gesprekken van hoofdpersonen over ontstane situaties, de liefde, jaloezie, het uitbreken van de pest, het harde leven en de alledaagse beleving van gewone burgers. Maar zeker ook de voorbereidingen voor het ontzet dat met het doorsteken van dijken in augustus 1574 en daarmee het onder water zetten van het platteland een aanvang neemt, wat moet leiden tot de uiteindelijke zegetocht van de Geuzen.
Het verloop van de 80-jarige oorlog zou zonder het ontzet van Leiden er heel anders hebben uitgezien, want Leiden is, net als het omringende waterschap, essentieel als verbinding tussen noord en zuid. Het gezegde "Leiden ontzet, Holland gered" is destijds niet voor niets ontstaan.
De lezer maakt dit deel van onze historie van dag tot dag mee.

Het complete verhaal geeft een mooi beeld van het leven in de 16e eeuw, het specifieke tijdsgewricht en de historische stad. Het boek is naast een boeiend verhaal een diepgaand dossier over de gebeurtenissen tijdens het beleg en ontzet, gegoten in een mix van historische feiten, opgebouwd in een soort dagboekrelaas vanuit diverse belangrijke personages en tegelijk een spannend verhaal door de toegevoegde personages die een eigen verhaal vertellen. Door deze personages lopen feiten en fictie door elkaar, echter zonder het ware verhaal van het beleg en ontzet van Leiden ook maar ergens geweld aan te doen.

Zelfs bijna 450 jaar later is dit nog steeds een zo’n memorabele periode dat Leiden en zijn bewoners het ontzet van Leiden op 3 oktober nog altijd groots en vol overgave vieren. Dit zit heel diep in het DNA van de Leidenaren. En omdat dit deel van de geschiedenis al sinds eeuwen doorweekt is in de vezels van de Leidse samenleving zou dit boek, of minimaal een kloeke samenvatting, eigenlijk op de Leidse scholen verplicht leesvoer moeten zijn.
Maar ook voor elke geïnteresseerde kan ik deze accuraat en breeduit vastgelegde historie aanbevelen.