Verwarring op alle fronten

Elizabeth Jane Howard – Verwarring

Verwarring op alle fronten

In dit derde deel van de Cazalet kronieken sluit de titel aan op die van de twee voorgaande boeken.
In alle gevallen kan deze titel op minstens twee manieren uitgelegd worden.
Het eerste deel is getiteld “Lichte Jaren” . We schrijven 1939 en Engeland leeft min of meer onbezorgd, omdat men niet kan geloven dat er een oorlog in aantocht is waar hun land in betrokken kan worden. Evenzo leeft de uitgebreide familie Cazalet van vakantie naar vakantie op het buitenverblijf Home Place in Sussex, eigendom van “De Generaal” en 'De Baronie', ouders van drie broers die het bedrijf in houtimport in Londen beheren , wat de familie een min of meer zorgeloos bestaan garandeert.
In het tweede deel “Aftellen” is in Engeland het wachten op de oorlog een kwestie van aftellen, terwijl diverse leden van de Cazalet-familie de jaren, of zelfs de dagen aftellen naar een volgende fase in hun leven. De oorlog breekt uit, enkele leden van de familie moeten hun land gaan dienen,
waarbij een van de broers, Rupert, vermist raakt in Frankrijk. De meisjes van de derde generatie beginnen in hun puberteit over de toekomst te dromen, terwijl hun broers en neven kostscholen bezoeken. De meisjes komen daarvoor niet in aanmerking! Aan het eind van deel 2 wordt een van de schoondochters ernstig ziek. Ook hier een kwestie van aftellen, lijkt het.
Nu dan deel 3, Verwarring.
Engeland verkeert in verwarring over de afloop van de oorlog. Het is intussen 1943/44, Komt er een invasie? De Duitsers bestoken Engeland met hun geheime wapen, de V1, het leven in Londen speelt zich regelmatig af in schuilkelders, maar op Home Place lijkt de oorlog toch nog zo ver weg dat de persoonlijke toestand van verwarring de overhand heeft. Hier gaat de schrijfster wel heel snel door de oorlogsjaren heen, aan het eind is het 1945.
De zieke schoondochter Sybil is intussen overleden, waarbij dochter Polly, die zich duidelijk ontwikkelt tot een van de centrale karakters in de kroniek, zich duidelijk in de richting van de volwassenheid beweegt, door haar zorgzaamheid voor haar vader Hugh en haar broer Neville.
Polly's nichtje Clary, dochter van de vermiste Rupert, schrijft lange brieven aan haar vader, die ze niet kan versturen, verwarrend voor deze vroegrijpe, creatieve tiener. Zij weigert de dood van haar vader te aanvaarden, misschien ook volgens haarzelf tegen beter weten in.
Het voert te ver om de verwarrende lotgevallen van alle leden van de clan te behandelen, maar laten we volstaan met het feit dat veel van de gebeurtenissen te maken hebben met problemen op het gebied van liefde, huwelijk, ontrouw en verdriet. De zonnige kant van het leven wordt zelden belicht en dat is niet in de eerste plaats een gevolg van de oorlog, die ook in dit boek eigenlijk een rol op de achtergrond speelt.
Als niet-lid van de familie speelt een zekere Archie, die uit Frankrijk komend het bericht brengt dat Rupert bij zijn vertrek nog in leven was, een steeds belangrijker rol. Hij wordt min of meer de vraagbaak en vertrouwenspersoon van de familie en vooral van de nichtjes Polly en Clary, die verliefd raken op de veel oudere Archie. Het ziet er aan het eind van dit boek naar uit, dat hij de juiste afstand tot de meisjes weet te bewaren. De meisjes wonen intussen in Londen, bij hun vader, resp. oom Hugh. Ook Archie woont in de hoofdstad.
Een heel belangrijke rol is weggelegd, ook al in de eerdere delen, voor het oudste nichtje, Louise, dochter van Edmund, broer van Hugh en Rupert, die getrouwd is met Vinny, maar niet bepaald een gelukkig huwelijk heeft (door zijn eigen toedoen).
Louise lijkt het al even slecht te treffen als haar ouders, door een overhaast huwelijk, een vreselijke schoonmoeder en de geboorte van een kind, waar ze duidelijk (nog) niet aan toe is. Haar situatie, die men gedeeltelijk aan kon zien komen, wekt bij de lezer begrip en compassie op.
De ongehuwde zuster van de drie broers,, Rachel, die het huishouden op Home Place in goede banen leidt en een verborgen relatie heeft met haar vriendin Sid, heeft moeite om haar plaats in het leven te bepalen en in te nemen.
Opvallend in dit boek is de veel minder belangrijke plek die het bedienend personeel in Verwarring inneemt. Waar in de eerste twee boeken enigszins de vergelijking gemaakt kon worden met Upstairs Downstairs en Downton Abbey, krijgen we hier slechts sporadisch met hen te maken. Dit mag toch wel als een minpuntje aangemerkt worden.
Ook de rol van de mannelijke kinderen van de drie broers komt niet erg uit de verf. Dit is waarschijnlijk een gevolg van het feit dat de cyclus gedeeltelijk autobiografisch is, zodat het de bedoeling van Elizabeth Howard wel zal zijn.

In het laatste hoofdstuk van het boek is de oorlog ten einde en is er een verrassing wat het lot van Rupert betreft, maar dat doet verlangend uitzien naar het vierde en laatste deel, Bevrijding, een titel die vast en zeker ook weer voor meer dan één uitleg vatbaar zal zijn.
Schrijfster Howard geeft eens te meer blijk van een vaardige pen en een groot inzicht in menselijk denken en handelen. De stijl is duidelijk en maakt het boek vlot leesbaar, de beschrijvingen zijn soms wat wijdlopig, maar dit zal door velen als heel prettig ervaren worden.