Er is geen weg terug

Wie droomde er als kind niet van om samen met andere leeftijdgenootjes baas over de wereld te zijn. Weg met die volwassenen die alles beter wisten en waarnaar je steeds moest luisteren. Geen school, geen huiswerk, alleen maar spelen en doen waar je zin in had. Om nog maar te zwijgen van wat je allemaal zou mogen eten, snoepen….Geen opmerkingen krijgen van: ‘dat is niet gezond’, ‘denk aan je tanden’, ‘nu geen snoepje we gaan dadelijk aan tafel’ enz..
Daar moest ik aan denken toen ik de -langverwachte- nieuwe roman van Nicollo Ammaniti “Anna’ in handen kreeg. In deze post- apocalyptische roman is het hoofdpersonage Anna helemaal op zichzelf aangewezen, draagt ze daarbij ook nog eens de verantwoordelijkheid voor haar jongere broertje nadat haar alleenstaande moeder, net als alle andere volwassenen, is overleden aan een virus. Als leidraad voor haar leven heeft Anna enkel een door haar moeder geschreven schrift. Een mini-encyclopedie die Anna -zoveel als mogelijk- praktische informatie verschaft om in deze desolate wereld, waarin er geen stromend water, geen elektriciteit noch telefoon aanwezig is te overleven. Alsof dat nog niet genoeg is leeft ze ook met de wetenschap dat, bij haar eerste menstruatie, het virus haar noodlottig zal worden.
Er zijn al vele boeken met dit thema geschreven. Ik heb ze haast allemaal aan me voorbij laten gaan. Het is me vaak te ver gezocht, ik wil me kunnen identificeren met een personage, het voor lief kunnen nemen. Meestal lukt me dat niet bij deze speculatieve fictie. Mocht het boek niet geschreven zijn door Ammanati, de schrijver waarvan ik heel zijn -in het Nederlands vertaalde- oeuvre heb gelezen, dan had ik ook deze roman laten liggen …ondanks de lokroep van de prachtige omslag.
Ook na het lezen van “Anna” zal ik niet snel naar een roman met deze thematiek grijpen maar Ammanati wist me ook ditmaal in de ban van het verhaal te krijgen. De reden hiervoor is veelvoudig. Naast het sterke verhaal zijn er de personages waar je echt mee meeleeft. Anna haar zorgen, gevaren, beweegredenen worden de jouwe. Als geen ander kan Ammaniti zich inleven in de wereld en de gedachtegang van een puber. Ook ditmaal valt de sterke karakterisering van de personages op. Ook weet hij je als lezer mee te nemen naar 2020, naar de grijsheid, het verval van het desolate Sicilië Je ruikt en ziet de lichamen -in staat van ontbinding- voor je, omgeven door vliegen…Je deelt Anna’s strijd om te overleven. De kinderen worden volwassenen met al hun kleinmenselijke kantjes. Naast macht, bedrog, geweld, is er echter ook ruimte voor liefde, prille liefde, gekwetste liefde, verlangen, zorg. Dat alles in de bloemrijke, beeldende en ook van humor voorziene taal die deze schrijver zo eigen is. Wat me van deze roman het meest zal bijblijven is: “er is geen weg terug, enkel en alleen vooruit”, laat het verleden rusten, leef nu en werp een blik naar de toekomst!
Om te eindigen wil ik toch nog zeggen dat ik de praktische kant van mijn kinderdroom “een wereld zonder volwassen” wat te naïef zag. Ik zou het geen dag zonder Anna’s moeders schrift “Het boek van de belangrijke dingen“ hebben volgehouden zonder te roepen: “ik wil mijn mama”!