Al is de leugen nog zo snel, de waarheid achterhaalt hem wel!

Kolonisatie is een begrip dat nog steeds tot de verbeelding spreekt. Net zoals veel andere Europese landen bezat Spanje kolonies. Een van de kolonies was Spaans Guinea. Spaans Guinea was een Afrikaanse kolonie van Spanje die bestond van 1926 tot 1968, waarna het land onafhankelijk werd als Equatoriaal-Guinea. Een periode waaraan sommige oudere Spanjaarden goede herinneringen hebben en -ook nu nog- met weemoed aan terugdenken. Maar ook een periode waarover de oud-kolonisten na hun terugkeer in het moederland niet altijd alles hebben verteld. Zo zijn er de handelingen die ze het liefst van al zouden vergeten alsook de feiten waarvan ze wensten dat ze niet hadden plaatsgevonden. Maar zoals het spreekwoord zegt “ al is de leugen nog zo snel, de waarheid achterhaalt hem wel”!
Dit brengt ons bij de roman “Palmen in de Sneeuw”. De debuutroman van de Spaanse Luz Gabas, hoogleraar Engelse taal- en letterkunde aan de universiteit van Zaragoza. Voor het schrijven van deze roman baseerde ze zich op een periode uit haar eigen familiegeschiedenis. Om aan de armoede in de kleine bergdorpen in de Pyreneeën te ontsnappen vertrekken mannen, jongens, naar Spaans Guinea om daar te gaan werken op plantages. Op de plantages verdienden ze geld, veel meer geld dan met het bewerken van hun akkers in de bergen. De lange scheiding van hun vrouw, kinderen, geliefden, ouders, broers en zussen namen ze voor lief, het geld kwam immers de toekomst van hun geliefden ten goede.
In 1953 vertrekt het hoofdpersonage uit de roman “Palmen in de sneeuw”, Kylian, in navolging van zijn vader Anton en zijn oudere broer Jacobo naar het eiland Fernando Poo. Hij zal er net als zijn vader en broer gaan werken op de cacaoplantage “Sampaka”.
Kylian went maar moeilijk aan het leven in de kolonie. Naast het harde werk in de verschroeiende hitte, zijn er de verschillen in normen en waarden tussen de blanken onderling, alsook de verschillen tussen blank en zwart. Waar zijn broer het uitgangsleven, de omgang met zwarte vrouwen, als een uitlaatklep ziet voor het harde labeur is dat bij Kylian niet het geval. Hij heeft een welgemeende interesse in de zeden en gewoonten van de eilandbewoners. Hij respecteert hun normen en waarden en neemt in zijn vrije tijd deel aan hun feesten, rituelen enz. Maar net als vele andere Spanjaarden vluchten de broers terug naar Spanje wanneer ze merken dat ze de roep naar onafhankelijk -van de originele eilandbewoners- wel eens met de dood zouden kunnen bekopen. Eens thuis stichtten beiden een gezin en krijgen elk een dochter. Zo leren we het andere hoofdpersonage, Clarence, de dochter van Jacobo kennen. Clarence geraakt helemaal in de ban van een brieffragment. Het stuk tekst uit een brief die haar vader schreef, in de tijd dat hij in Afrika werkte, laat haar niet meer los. Hierover wil zij het fijne weten. Door niets of niemand zal ze zich van haar zoektocht laten afbrengen.
”Palmen in de sneeuw” is een lijvige roman. Het is een roman voor de lezer die van een mix aan geschiedenis, romantiek en familieverhalen kan genieten. Luz Gabas heeft niet enkel een vlotte, toegankelijke, maar ook een gedetailleerde schrijfstijl. Ze weet haar woorden zodanig te kiezen dat het beschrevene je als het ware voor de ogen verschijnt. Ze slaagt er niet alleen in om van de personages mensen van vlees en bloed te maken maar ze brengt ook hun woon -werk en leefomgeving tot leven. Dat Luz Gabas de nodige research voor deze roman heeft gedaan blijkt goed uit de concrete beschrijvingen. Al lezend krijg je –zonder het te beseffen- een les in geschiedenis, antropologie, etnologie, religie enz. Ze wil de geschiedenis geen geweld aan doen maar ze wenst ze ook niet te verbloemen. Ze gaat de uitbuiting, het machtsmisbruik, de verkrachtingen, niet uit de weg. Ook heeft ze aandacht voor de impact van de aanwezigheid van de blanke man in de koloniale gebieden. Het lot van de kinderen die uit een relatie tussen blank en zwart zijn voortgekomen brengt ze eveneens onder de aandacht. Deze eerlijkheid, oprechtheid naar de geschiedenis toe heeft mij echt aangegrepen. Luz Gabas heeft zeer goed begrepen dat de waarheid zegeviert!