Saai en niet overtuigend

Aylans geheim is Els Ampe’s debuutroman en gaat over de Syrische Aylan. Hij heeft een liefdevolle moeder, maar met zijn vader heeft hij geen sterke band. Tot die hem voorstelt aan Sayenna, een vrouw die in het dorp bekendstaat als ‘heks’. Sayenna laat Aylan kennis maken met boeken over democratie en met politieke ideeën die in Syrië verboden zijn. 

Na deze ontmoeting wordt Aylan ook een stuk hechter met zijn vader, de enige persoon waar hij zijn (politieke) vragen aan kan stellen. Het wordt al snel duidelijk dat dit boek een overload aan informatie geeft, op een hele onnatuurlijke en vooral saaie manier. De informatie wordt vooral in dialogen gegoten, waardoor er veelal diepe gesprekken plaatsvinden in het boek. Er is nauwelijks plek voor een luchtig gesprek, de dialogen zijn vaak heel statisch en langdradig. Dit maakt het moeilijk om verder te (willen) lezen. Het lijkt alsof de schrijfster vooral haar kennis aan de man wil brengen, maar daarbij de lezer, haar personages én de leesbaarheid van het verhaal uit het oog verliest.  

Een voorbeeld is Aylans eerste kennismaking met democratie, zijn vader legt uit:  

“Er zijn overal mensen die niet in staat zijn zelf te beslissen maar daarover zeggen de liberalen dat dezen met zo weinig zijn, dat solidariteit met hen een kleine opgave is. Of ze werpen op dat een blauwdruk voor de samenleving niet op de uitzonderingen mag gebaseerd zijn. Aylan, deze beweringen zijn verleidelijk, maar ik weet niet of democratie en liberalisme haalbaar zijn. Voor zoveel vertrouwen in de mens moet je erg sterk zijn. Je moet akelige ervaringen met mensen kunnen vergeven en vergeten.”

Aylan is hier 12 of 13 jaar oud. Het valt zeer te betwijfelen of een kind van die leeftijd enig idee heeft waar dit over gaat. 

Maar ook andere, ‘normale’ dialogen, zoals een gesprek in de kroeg, zijn nooit oppervlakkig. Een klein stukje, uit een gesprek dat ruim vijf bladzijden duurt:

“Er zijn er nog meer: de regeerbijbel bijvoorbeeld. Dat regeerakkoord is opgesteld door de partijtop. Van de parlementsleden van de meerderheid wordt enkel verwacht dat ze bij de stemming erover op het groene knopje duwen. In sommige partijen stemmen ook de leden daarover, maar lang niet overal.”

Aylans politieke zoektocht wordt uiteindelijk verweven in een liefdesverhaal. Hij ontmoet de mysterieuze Belgische Helena in Syrië, maar zij gaat al snel weer weg. Wanneer hij vijf jaar later in België gaat studeren begint ook zijn zoektocht naar liefde. Dit liefdesverhaal wordt gebruikt als soort van kapstok, het overkoepelende verhaal. Maar ook dat weet niet te overtuigen. 

Aylan en Helena brengen maar weinig tijd door met elkaar in Syrië, maar toch denken ze vijf jaar later nog steeds aan elkaar, terwijl ze elkaar nooit meer gesproken hebben. Helena draagt nog steeds de ketting die ze van Aylan heeft gehad, terwijl ze inmiddels al getrouwd is. Dan komen ze elkaar ook nog toevallig tegen in België. Dit gedeelte van het verhaal voelt veel te geforceerd en bedacht aan. Het leest niet natuurlijk en als lezer krijg je ook nergens het idee dat deze verhaallijn ‘echt’ is, je komt er niet goed in.  

Aylans geheim etaleert vooral Ampe’s kennis, maar verliest daarbij heel veel uit het oog: de lezer, de personages, de leesbaarheid. Het is saai en niet overtuigend, en op andere plekken te bedacht en geforceerd. Duidelijk is dat Ampe veel weet, maar voor de lezer die een goede roman wil lezen, is dat helaas niet genoeg.