Een prachtig familie-epos dat je bijblijft

Soms heb je boeken die je vanaf de eerste bladzijde in je hart sluit, waardoor je de minpunten niet eens meer ziet. Het achtste leven (voor Brilka) is zo’n boek. Een boek dat je bij het proloog al overdonderd met informatie en een schrijfstijl waar je u tegen zegt. Een boek dat je vasthoudt tot aan het einde, ruim duizend pagina’s verderop. Een boek dat zo dik is dat die minpunten er ook wel ergens inzitten. Maar zo prachtig, dat je die vanzelf als schoonheidsfouten ziet.

Voor ik verder ga moet ik even een zijsprongetje maken. Dit boek heeft me persoonlijk namelijk erg geraakt, dus ik vind het moeilijk om nu een afstandelijke recensie te schrijven. Voor Hebban heb ik het in feuilletonvorm gelezen en besproken met een enthousiaste groep lezers. Hierdoor heb ik inzichten verkregen die ik waarschijnlijk nooit zou hebben gehad als ik dit project in m’n eentje had moeten doen. Ik heb het boek van begin tot eind met enorm veel plezier gelezen. En, iets wat ik normaal niet zo heftig heb, ook met veel emotie. Elk hoofdstuk is prachtig, frustrerend, mooi, spannend, zielig. Ik heb af en toe hardop gescholden en veel tranen gelaten. Goed, Het achtste leven dus:

In deze omvangrijke roman volgen we generaties lang de familie Jasji, in al hun ellende. Het verhaal begint helemaal aan het begin van de twintigste eeuw en loopt door tot en met 2007. Het speelt zich dus grotendeels af ten tijde van de wereldoorlogen en de onrust hier omheen. Hoewel de mannen van de familie hoge functies bekleden in het leger en de Jasji’s daardoor relatief ongeschonden door de oorlog komen, heeft het toch invloed op het verhaal. Het achtste leven lees je niet voor zijn gezelligheid en humor.

Wel lees je het voor de personages, waar je een groot gedeelte van je tijd mee door gaat brengen. Het boek zit vol met karakters waar je je enorm aan gaat hechten. Veel levens volgen we van begin tot eind, een aantal passeert alleen maar kort de revue. Maar wat ze met elkaar overeenkomen is dat ze zo ‘echt’ zijn, en zo bijzonder.

Opvallend is dat de familie Jasji vooral uit vrouwen bestaat. Vrouwen die vaak vrij krachtig zijn, dromen hebben en een duidelijk beeld van hun toekomst. Helaas overkomt bijna iedereen zoveel ellende dat ze niet kunnen worden wie ze zouden willen zijn. Dit maakt het verhaal een beetje triest. Gelukkig krijg je op het einde wel weer hoop dat de laatste twee generaties (Nitsa en vooral Brilka) de familiegeschiedenis eindelijk een positieve wending kunnen geven. Het einde voelt tegelijkertijd ook als een nieuw begin.

Een andere reden om dit boek te lezen is de schrijfwijze. Haratischwili weet simpele, alledaagse dingen messcherp te omschrijven. Zinnen als: “Mijn wereld reed achtbaan. En ontspoorde.” Maar ook moeilijke, zware onderwerpen weet ze in taal te vatten. Het boek bevat enorm veel subtiele en ook minder subtiele verwijzingen, zowel naar dingen binnen de context van het verhaal, als naar situaties erbuiten. Hoe meer bladzijden je leest, hoe meer je het gevoel krijgt dat élk woord zorgvuldig en met reden opgeschreven is. Het doet je verlangen naar herlezen en herlezen, tot je alle details ontdekt hebt.

Goed, dan nog even over die minpunten. Het feit dat de familie zoveel overkomt dat het haast ongeloofwaardig wordt, de lengte van het verhaal waardoor het soms langdradig zou lezen, het zijspoor van de chocola dat wellicht iets beter uitgediept had kunnen worden, de vrouwelijke personages die beter van zich af hadden kunnen bijten... Je zou het kunnen zien als minpunten, maar zoals ik hierboven al zei: het is verwaarloosbaar. En als je er maar lang genoeg over nadenkt, is alles te weerleggen.

Het achtste leven (voor Brilka) is een boek dat je bezig blijft houden. Een boek dat je keer op keer kunt blijven lezen, op zoek naar details en verwijzingen die je eerder niet zag. Een boek dat je met een zucht dichtslaat, maar waar je nooit helemaal afscheid van kunt nemen.