Jaloers op de neus van een moordenaar

“Het parfum” van Patrick Süskind

Patrick Süskind is een waanzinnig succesvolle Duitse schrijver en scenarioschrijver. Hoewel Het parfum, één van de meest gelezen Duitse boeken en een wereldwijde bestseller, met voorsprong zijn grootste succes is geweest, schreef Süskind in zijn carrière toch ook nog 3 andere boeken en 5 gerenommeerde scenario’s en 1 toneelstuk. Het parfum werd geschreven in 1985, sindsdien werd het boek vertaald in 49 talen en is het verfilmd. De film ‘perfume : a story of a murderer’ werd op zijn beurt een succes. Süskinds talent werd rijkelijk beloond met literaire prijzen, zoals de F.A.Z.-Literatuurprijs.,1987 en de World Fantasy Award for Best Novel. De auteur staat erom bekend publiciteit zoveel mogelijk te mijden, zo weigerde hij meermaals aanwezig te zijn bij de uitreiking van de prijzen voor zijn werk.

Het boek beschrijft in 4 delen het leven van Jean-Baptiste Grenouille, in 1783 geboren onderin een viskraam in het hart van Parijs. Vanaf de dag dat hij geboren werd, stelt Grenouille zich ijzersterk op. In zijn eerste levensjaren verhuist Grenouille meermaals van verzorger naar verzorgen. Allen zijn zij achterdochtig om dezelfde reden : het kind bezit geen enkele geur. Wanneer hij 8 jaar is, komt Grenouille terecht bij een leerlooier. Hij werkt hard en toont nauwelijks emotie, er is slechts 1 ding dat hem in verroering kan brengen namelijke de wondere wereld van de geuren. Hij ontdekt zijn ongelooflijke talent om geuren op te vangen vanop kilometers afstand, duizenden geuren op te slaan en in zijn mentale wereld zelf geuren te creëren. Wanneer hij op een avond door de straten van Parijs op zoek gaat naar nieuwe geuren, ontdekt hij de waanzinnig goede geur van een beeldschoon jong meisje, hij wil die geur zo graag vasthouden dat hij haar vermoordt. Uiteraard wil Grenouille met dit ongekende talent aan de slag en hij vindt een werkplaats bij de oude parfumeur Baldini in Parijs. Hij helpt hem met het ontwikkelen van geuren die ongeziene successen kenden. Op de dag van Grenouille’s vertrek in Parijs stort Baldinis huis in, hij overlijdt onmiddellijk. Grenouille verlaat Parijs op zoek naar Grasse, dé stad van de parfumerie. Onderweg ontdekt hij de goddelijke rust van het alleen zijn, hij wordt steeds allergischer voor de geur van mensen en trekt zich terug om 7 jaren lang een leven als holbewoner te leiden. Tot hij tot de vreselijke constatatie komt dat hij zichzelf niet kan ruiken. Hij komt opnieuw in de bewoonde wereld terecht en gaat op zoek naar het recept voor een ‘mensengeur’. Wanneer hij deze vindt, ontdekt hij dat hij onmiddellijk meer geaccepteerd wordt door de menigte dan ooit te voren. Uiteindelijk heeft Grenouille de ambitie om het ultieme ‘engelenparfum’ te creëren. Hiervoor heeft hij de sublieme geur van beeldschone jonge meisjes nodig. Deze geuren zullen moeten ‘geoogst’ worden…


Af en toe zijn er in het boek dialogen te lezen maar het verhaal wordt grotendeels uit een alwetend hij-perspectief verteld. Het verhaal speelt zich af aan het begin van de Verlichting. Vooral in deel 1, wanneer we meer te weten komen over Baldini, wordt hier regelmatig naar verwezen. Hij geeft duidelijk zijn bedenkingen over de veranderende ideologieën in de maatschappij. Het boek bestaat uit 4 delen en alle 4 eindigen ze op een gelijksoortige manier, dit brengt structuur in het boek. Structuur die nodig is want bepaalde passages van het boek zijn behoorlijk langdradig. De auteur beschrijft veel elementen in detail, vooral de geuren worden erg levendig beschreven. Dit prikkelt de fantasie en roept veel op tot de verbeelding. Hij maakt je haast jaloers op het hoofdpersonage, jaloers op de neus van een moordenaar. Deze jaloezie heeft een groot effect op de lezer, door Süskinds eigenaardige schrijfstijl ontstaat er een soort van begrip en soms zelfs medelijden met Grenouille, hoewel hij vreselijke dingen doet.

Het is een boek dat je volledig opslorpt. Zoals Grenouille in stilte zijn slachtoffers besluipt, zo achtervolgt het boek de lezer. Hoewel het verhaal vaak redelijk traag is en erg uitgebreid beschrijft, blijft de spanning hoog en wordt je als lezer regelmatig van je adem benomen. Er zit humor in en is tegelijk bloedstollend en angstaanjagend. Eenmaal begonnen met lezen, houdt het boek je in zijn greep net zoals Grenouille met zijn geuren. Het boek barst van de originaliteit en doet je dingen voelen die je nooit eerder voelde. Het verhaal zit bijzonder slim in elkaar, wat je steeds weer benieuwd maakt naar wat er volgt. Süskind slaagt erin een volstrekt eigen wereld te schapen. Je beleeft Grenouilles intense geurervaringen en zijn daarbij horende isolement vanuit je zetel, als dat geen meesterschap is…

SÜSKIND,P., Het parfum, de geschiedenis van een moordenaar, Uitgeverij Bert Bakker, Amsterdam, 1987