Betekenisvolle laatste adem

Als adem lucht wordt is oprecht en authentiek. Paul Kalanithi spreekt met een wijsheid die ongekend is voor een man die slechts 36 jaar oud heeft mogen worden.

Als adem lucht wordt

Op zesendertigjarige leeftijd wordt de briljante en ambitieuze neurochirurg Paul Kalanithi gediagnosticeerd met stadium IV longkanker. Van de ene op de andere dag verandert hij van een arts die levens redt in een patiënt die moet vechten voor zijn eigen leven. De laatste 22 maanden van zijn leven besluit hij zijn grote ambitie waar te maken: een meesterlijk boek schrijven over zijn bijzondere levensloop. Wat maakt het leven nog de moeite waard als je de dood in de ogen kijkt?

Betekenisvolle laatste adem

Wanneer je beseft dat het leven zich kenmerkt door vergankelijkheid, kun je je richten op wat er echt toe doet. In Als adem lucht wordt verhaalt Paul Kalanithi in soepel en indrigend proza over zijn jeugd en de zoektocht naar een betekenisvol leven. In Deel I: Ik begin in volle gezondheid volgen we zijn weg van student naar arts-assistent, via studies in de richting van Engelse literatuur en de geschiedenis en filosofie van neurologie om uit te komen bij een studie geneeskunde. Daarna zien we hoe de kanker zijn lichaam opeist: in Deel II: En hoop door te gaan tot mijn dood krijgt zijn zoektocht een heel ander karakter.

Alles en tegelijkertijd niets is er veranderd. Dat hij doodgaat, wist hij al. Alleen niet wanneer. Na de diagnose is zijn kennis over de dood hetzelfde gebleven, alleen verloor hij zijn vermogen om vooruit te plannen. Zijn interesse in literatuur en filosofie komen samen in een prachtige confrontatie met de dood, waarbij hij betekenis geeft aan situaties in zijn leven, privé en op het werk in het ziekenhuis. Het boek dat hij schreef in zijn laatste maanden, dit boek, is in de woorden van zijn vrouw niet af. Maar zijn dood completeerde het verhaal en daarmee heeft het een prachtig einde: 'Paul ging de confrontatie aan met de dood – onderzocht hem, worstelde ermee en accepteerde hem – als arts en als patiënt.'

Het boek biedt een aangrijpend kijkje in het leven van een neurochirurg die regelmatig dagen van veertien uur maakt. Bizar is het onder hoeveel spanning zo'n professional staat. Als adem lucht wordt zet je aan het denken over de ethische kanten van het beroep. Want neurochirurgen staan steeds voor de beslissing of mogelijke hersenbeschadigingen opwegen tegen de dood. Daarmee hebben ze het lot van hun patiënten in handen op een manier waar je doorgaans niet aan denkt. De uiteindelijke omslag van arts naar patiënt is aangrijpend, vooral omdat de wereld zo'n bijzonder intelligente en sympathieke arts heeft verloren.

(Deze recensie verscheen eerder op www.alexhoogendoorn.nl)