Het lot in eigen handen

Hoe verhoud je je tot de ander en tot je eigen verhaal? is de centrale vraag in De muze en het meisje. Maar is het antwoord wel zo simpel als het klinkt? Voor hoofdpersoon Mila in ieder geval niet.

De muze en het meisje

Mila verlangt het absolute. Het eeuwige. Ze zoekt een manier om nooit vergeten te worden. Als jong meisje staat ze in een museum oog in oog met een wulpse Venus. Prompt neemt ze zich voor om ook de muze van een kunstenaar te worden. Naakt poseert ze urenlang voor kunststudenten, die kijken maar haar niet zien. Ze observeren. Voor hen ligt geen jonge vrouw, maar een opdracht. Een fruitschaal voor gevorderden. Tot een schilder haar uit de anonimiteit verheft. De twee worden verliefd. Op elkaar, en op het beeld dat ze van elkaar koesteren. Terwijl Mila haar lichaam en ziel tevergeefs in de juiste vorm probeert te dwingen, begrijpt ze dat haar zingeving in haar eigen handen ligt. Ze zal van lijdend voorwerp tot onderwerp moeten transformeren.

Het lot in eigen handen

Hoe verhoud je je tot de ander en tot je eigen verhaal? is de centrale vraag in De muze en het meisje. Maar is het antwoord wel zo simpel als het klinkt? Of ligt het antwoord in de ontwikkeling die je moet doormaken en kom je na elke fout iets dichter bij de waarheid? Hoofdpersoon Mila gaat van het ene uiterste naar het andere: van complete zelfopoffering ten behoeve van de eeuwigheid naar het zelf scheppen van die mogelijke eeuwigheid.

De drang naar het eeuwige lijkt op een geromantiseerde kritiek op de narcistische behoefte aan het vastleggen van je eigen uiterlijk door middel van selfies. Mila gaat alleen een stap verder: ze gelooft dat zij het waard is door een begaafd kunstenaar tot kunst te worden verheven. Dat Katrijn van Bouwel de kunstwereld leent voor haar maatschappijkritiek maakt het boek net even wat origineler dan de meeste boeken met dezelfde boodschap.

Het stille leven

Katrijn Van Bouwel begint haar debuutroman bijzonder sterk: “Ik stap uit de kamerjas dit stille leven in.” Daarna volgt een zintuiglijke omschrijving van Mila die zich als naaktmodel onderwerpt aan de leergierige ogen van aspirant kunstenaars. De auteur hanteert de taal zoals een begenadigd schilder een penseel in vloeiende maar gedecideerde bewegingen over een doek beweegt. Streek voor streek krijgt het verhaal meer vorm. Katrijn Van Bouwel geeft slechts een deel van het verhaal aan de lezer en daagt hem uit het werk zelf af te maken.

Mooi is dat deze openingszin na lezing een heel andere lading krijgt. Mila stapt inderdaad het stille leven in na een hectische jeugd waar de lezer fragmentarisch over leest via flashbacks. Maar als Mila de muze van een bekende schilder wordt, is haar leven alles behalve stil. Zolang zij haar lot in de handen van hem legt, zal ze nooit echt deel uitmaken van dat stille leven. Uiteraard is er een moment waarop ze zich dit beseft, waarna het verhaal een heel andere wending krijgt: diepgaander, sneller en dynamischer. De laatste pagina's zijn het einde van het boek, maar pas het begin van Mila's verhaal, en dat is mooi.

(Deze recensie verscheen eerder op www.alexhoogendoorn.nl. Hiervoor heb ik een gratis recensie-exemplaar ontvangen.)