Een vraagteken achter zekerheid

Ik moet soms een beetje lachen om de maatschappelijke drang altijd maar méér uit jezelf te halen. De norm is niet goed genoeg, je moet méér. Dit boek is fantastisch als je ook met zulke gedachten speelt.


De mythe van het gemiddelde

Alle kennis die wetenschappers door de jaren hebben verzameld is op een manier gebaseerd op gemiddelden. Als je uitgaat van het gemiddelde en die kennis betrekt op een individu, dan heb je een probleem. Je hebt het dan niet over het individuele individu maar het gemiddelde individu. Onze samenleving is gestoeld op de overtuiging dat het de waarheid zich bevindt in het gemiddelde. Is dat wel zo?

Het tijdperk van het individu

Het boek is fijn gestructureerd. Van het tijdperk van het gemiddelde via de principes van individualiteit begeleidt Todd Rose de lezer naar het tijdperk van het individu. De drie principes zijn het grilligheidsprincipe, het contextprincipe en het sequentieprincipe. Het eerste stelt dat je complexe zaken als een mens niet kunt beoordelen als een eendimensionaal iets. Een mens leeft ook altijd binnen een bepaalde context. Wie jij bent met je vriendin is niet hoe je je gedraagt bij een hoogleraar. In het sequentieprincipe zegt Rose dat er altijd meerdere manieren zijn om iets te bereiken. Waarom dan vasthouden aan één norm die niemand écht recht aandoet?

Dit boek heeft een heel toepasselijk motto: ‘Het is een goed idee om af en toe een vraagteken te zetten achter alles wat je als vanzelfsprekend ervaart.’ Aldus Bertrand Russell. Dat is een machtig advies met grote consequenties. Dat is waarom het zo goed bij De mythe van het gemiddelde past. Todd Rose zet een vraagteken achter een van de grootste overtuigingen waarop onze huidige maatschappij is gebouwd: de relevantie van het gemiddelde. Bereid je voor op een mogelijke existentiële crisis (grapje – misschien niet). Nou ja, op z’n minst een groeiend ongeloof in de huidige wetenschap.

Een vraagteken achter zekerheid

Het is overtuigend en toegankelijk geschreven. Todd Rose is een schoolverlater die op jonge leeftijd zijn vriendin bezwangerde. Kom maar door met je vooroordelen. Zijn omgeving wist zijn toekomst wel te voorspellen, maar zelfs toen al wist hij te overtuigen. Niet door enkel hard te werken, maar door zijn individualiteit te omarmen. Een individu is geen afwijking van de norm. Samen zijn we een gemiddelde, maar dat staat in de realiteit ver af van wie we als individu zijn. Dat blijkt wel uit zijn overtuigende (en choquerende) praktijkvoorbeelden die hij verweeft met de geschiedenis van het gemiddelde. Het is niet alleen informatief, maar vooral inspirerend.

Ik moet soms een beetje lachen om de maatschappelijke drang altijd maar méér uit jezelf te halen. De norm is niet goed genoeg, je moet méér. Daarmee creëer je echter een nog meer onbereikbare norm. Dit boek is fantastisch als je ook met zulke gedachten speelt. Onze drang om onszelf te overtreffen is giftig. Ik geloof dat De mythe van het gemiddelde erg actueel en relevant is voor iedereen, zelfs of vooral voor degenen die vasthouden aan gemiddelden. Het is scherp en gedurfd en pijnlijk realistisch.

(Deze recensie verscheen eerder op www.alexhoogendoorn.nl)