Uiterst actueel

Met Macht en onmacht staat Beeckman op de shortlist van de Socratesbeker. Deze 'wordt ieder jaar uitgereikt aan de auteur van het meest urgente, oorspronkelijke en prikkelende Nederlandstalige filosofieboek dat in het voorgaande jaar verscheen.' De naam refereert natuurlijk aan de gifbeker die Socrates dronk als alternatief voor gevangenschap.

De aanslag op de redactie van Charlie Hebdo maakte heel wat los in de wereld. Beeckman neemt die gebeurtenis als uitgangspunt om de maatschappelijke vertwijfeling over onder andere vrijheid van meningsuiting en godsdienskritiek te verkennen. 'Op erudiete wijze toont ze hoe Verlichtingsidealen als het streven naar waarheid en gelijkheid in onbruik zijn geraakt,' staat in de flaptekst. 'In plaats daarvan overheerst een ambigu postmodern denken dat voortdurend verwarring schept en waarheidsaanspraken onmogelijk maakt.'

De verkenning is complex. Ze haalt historische en hedendaagse denkers aan, onder wie Heidegger. Aan de volgens filosofen onbegrijpbare teksten van Heidegger wordt een relatief groot deel van het boek gewijd. Ze slaagt er goed in om zijn ideeën te vertalen naar het heden en vanuit de actualiteit te voorzien van kritiek, maar het maakte het boek zwaar om te lezen. Ook analyseert ze filosofisch romans en bewijst ze zich als erudiet en scherpzinnig filosoof in haar opvattingen. Dit maakt het een interessant boek voor een filosofische leesclub.

Het is een boeiend geheel van ideeën waaruit moeilijk een essentie te halen valt, maar het is dan ook een verkenning. Er wordt veel van de lezer gevraagd om bij te blijven. Niet enkel voorkennis, maar met name een ver ontwikkeld denkvermogen. Ik zit nog niet op dat niveau, maar bewaar het boek zodat ik het in de toekomst kan herlezen.

Op het moment dat ik het boek las, voltrok het drama in Brussel zich, wat het boek ineens uiterst actueel maakte. Wellicht zijn de aanslagen in Brussel een nieuw vertrekpunt om de verkenning voort te zetten.

Deze recensie verscheen eerder op www.alexhoogendoorn.nl