Het krachtige cement

De grootvader van Stefan Hertmans vertelt in zijn nagelaten memoires over de hel-op-aarde die de Grote Oorlog was: '... een troep ongeregeld, een soort menselijke insecten, die jankend, snotterend, brakend, huilend en gebroken afdropen in de gloeiende duisternis, langs de nog van kruitdamp rokende putten, halfdood'. Gruwelijke beschrijvingen van menselijk leed in een nog maar pas geïndustrialiseerde oorlogvoering. Kleinzoon Hertmans verwerkt het levensverhaal van zijn opa in deze indrukwekkende roman. Vanaf de schrijnende armoede in de steden, de onmenselijke arbeidsomstandigheden in de fabrieken, via de allesbepalende oorlogservaringen naar een verloren liefde en het troostrijke kunstenaarschap. Het is een emotioneel verslag van een loodzwaar, maar tegelijk ook rijk leven geworden, waarin de schrijver zijn gedachten en herinneringen probeert te laten sporen met de werkelijke gebeurtenissen. Dat betekent veel giswerk en het verbinden van losse eindjes, maar daarmee weet Hertmans juist het krachtige cement voor dit gefragmenteerde bouwwerk samen te stellen. De tragische levensbeschrijving wordt subtiel gelardeerd met een hoopgevende dosis liefde en – dat zal je altijd zien – de uiteindelijke victorie van de schone kunsten!