Met zelfspot, puur en eerlijk!

Wat een zelfinzicht, wat een waarnemingsvermogen en wat een schrijftalent! Ik ben diep onder de indruk van het boek UP van Myrte van der Meer (pseudoniem). Net als haar boek over haar eerste psychiatrische opname (PAAZ) vond ik ook dit boek op momenten te hartverscheurend om (door) te lezen. Tranen biggelden over mijn wangen. Maar vaker betrapte ik me erop dat ik hardop aan het lachen was. Of schoof ik het boek even aan de kant om extra goed te beseffen wat een juweeltje het is. Om maar niet de laatste bladzijde om te hoeven slaan….

Anders dan PAAZ is UP (ook los van elkaar te lezen) gebaseerd op alle ervaringen die de schrijfster in verschillende uithoeken van de psychiatrie opdeed: haar autisme diagnosetraject (Asperger), dagbehandeling, opname in een psychotherapeutische kliniek en haar tweede paazopname. Ze heeft al deze ervaringen samengevoegd tot een congruent verhaal dat gaat over de tweede paazopname van hoofdpersoon Emma. Met respect voor haar ‘echte’ medepatiënten, behandelaren en verpleegkundigen, maar vooral ook voor haar familie. De familie van Emma is niet haar eigen familie.

Net als PAAZ maak je in dit boek kennis met de (soms absurde) wereld van de psychiatrische kliniek met haar (beleids)regels, pillen, denkwijzes en houdingen van therapeuten en verpleegkundig personeel. Een wereld die momenteel in beweging is. Waar verpleegposten en separeerruimtes steeds meer plaats maken voor Intensive Care Units. Waar separeervrij wordt gewerkt.

Emma beschrijft in dit boek een ander ontwikkelingsproces dan in PAAZ. Nu leert ze, naast haar depressies, ook wanen en hallucinaties te (her)kennen. “Wanen en hallucinaties zijn niet echt het probleem, want die voel je niet altijd. Depressie wel. Depressie voel je altijd, en als je het voelt, voelt het eeuwig”. De paaz die ze bij haar tweede opname aantreft is ook niet meer de paaz van haar eerste opname. Nieuwbouw wordt gerealiseerd en bezuinigingen zijn aan de orde van de dag waardoor personeel minder beschikbaar is.

Ook worden er nu modules “werken aan herstel” aangeboden door een ervaringsdeskundige. Herstelgericht werken gaat over de vraag hoe je met je kwetsbaarheden, talenten en problemen wilt leven. Emma vraagt zich af of ze hiervoor wel de juiste patiënt is. Voor haar is het onlogisch. “Waarom is praten over genezing door psychiaters die geen genezing kunnen bieden misleidender dan praten over herstel zonder dat het echt herstelt? Psychiatrische patiënten hebben toch niet het alleenrecht op psychisch leed? Iedereen is ervaringsdeskundige in het leed dat leven heet.”

Ik moest denken aan een korte tweet wisseling (1 februari 2015) naar aanleiding van dit door mij geschreven stukje tekst over een artikel in de Volkskrant ‘Bij een arts voel je onbegrip, een lotgenoot luistert beter’ (31 januari 2015). “Ervaringsdeskundig stigmatiseren” volgens de schrijfster. “Ik had gek genoeg meer last van ervaringsdeskundigen dan van therapeuten wegens het ‘wij/zij-denken versus wij&jouw leven’ denken” en “verhoudingsgewijs ken ik net zoveel goede’/’slechte’ ervaringsdeskundigen als hulpverleners”. Haar conclusie was dan ook: “het blijft mensenwerk”. Ik ben het hier hartgrondig mee eens.

Uitspraken als “ik lijd aan inspiratie” en “leven met een schrijfster is misschien nog wel uitdagender dan leven met een psychiatrisch patiënt” zijn tekenend voor de bril waardoor de schrijfster naar de wereld kijkt. Zonder oordeel. Met zelfspot. Puur en eerlijk. Gewoon zoals het is. The only way is UP!