Het voortschrijdende lot van de Italianen

Antonio Pennacchi (1950) begon pas op latere leeftijd met schrijven. Geboren in een kolonistenfamilie uit Veneto werkte hij jarenlang als fabrieksarbeider. Toen hij veertig was, studeerde hij alsnog af in de letteren. Met zijn historische familiekroniek Het Mussolinikanaal (2010) brak Pennacchi door en won hij de belangrijkste Italiaanse prijs, Premio Strega. In dit boek verweeft hij de levens van drie generaties Peruzzi met de turbulente geschiedenis van Italië in de eerste helft van de twintigste eeuw.

Met Broederstrijd (2017) komt er een gevolg en spelen veel familieleden weer een grote rol in het verhaal. Nu beschrijft Pennacchi echter de periode vanaf de Duitse bezetting. Vanuit het zuiden trekken de geallieerden steeds dieper in het Italiaanse platteland en de bevolking probeert met man en macht het land niet aan de ondergang te verliezen. Het is een hard bestaan, want de mensen waren voor de oorlog al druk met overleven en krijgen nu nog een oorlog over zich heen. Zodra de Duitsers langzaamaan het land verlaten, keert de geëvacueerde bevolking weer terug naar hun huizen. Er heerst een andere sfeer, namelijk die van de wederopbouw. Toch is de mythe van het vaderland en de cultus van het fascisme sterk en hoewel het historisch noodzakelijk was om een democratie te smeden, ging dit niet zonder slag of stoot.

'De geschiedenis zit helaas zo in elkaar, je hebt het ervoor en je hebt het erna. Zonder het verloop in de tijd, zonder de poging om de tijdsgeest en de beweegredenen van anderen te begrijpen - snap je helemaal niets, je maakt dan een film in je hoofd en verwart je eigen vooroordelen met de feitelijke werkelijkheid.'

Broederstrijd is los te lezen van het eerste deel Het Mussolinikanaal. Mocht je weinig kennis hebben van de situatie in Italië tijdens de eerste helft van de twintigste eeuw, dan is het toch aan te raden met het eerste deel te beginnen. In Broederstrijd verwijst Pennacchi ook regelmatig naar informatie uit het eerste deel. Het lezen van beide boeken geeft dus een beter beeld van de geschiedenis van Italië.

Pennacchi beziet deze geschiedenis niet vanuit een zwart-wit perspectief. Hij is eerlijk en durft de geschiedenis van allerlei kanten te bekijken. Een groot deel van het boek gaat over het harde bestaan tijdens de oorlogen en de wederopbouw, maar het verhaal is ook doorspekt met humor. Deze humor en verlichting komen vooral van ontwikkelingen in de familie Peruzzi, met name de belevenissen van Diomedes Peruzzi. Daarnaast biedt de wijsheid van Pennacchi veel denkwerk voor de lezer. Hij schrijft vaak over de menselijke aard in relatie tot de geschiedenis en geeft de lezer raad:

'In elk van ons zit al het goede en al het kwade van de wereld. Het gaat erom daar op een goede manier mee om te gaan, en daartoe dient de geschiedenis, want het is een lang weg. Je leert dat niet in één dag.'

Ook geeft het boek inzicht in de psyche van de Italiaan en hoe zijn liefde voor het vaderland is ontstaan.

Tijdens het vertellen van zijn verhaal, spreekt Pennacchi de lezer regelmatig aan. Dit gebeurt echter vaak met een aanvallende en verdedigende toon die nergens voor nodig is, zoals: 'Wat doet u nou? Lacht u me uit? Hoe haalt u het in uw hoofd?' Pennacchi vertelt veel gebeurtenissen die voor de lezer onbekend zijn, dus dit soort provocerende uitspraken voegen voor de lezer niets toe. Daarnaast verliest het verhaal aan kracht en vaart wanneer Pennacchi te veel details en informatie geeft over de nationale politiek na de Tweede Wereldoorlog.

Broederstrijd geeft een fascinerende kijk in de recente geschiedenis van Italië, maar het boek overweldigt niet door de hoeveelheid aan details en de soms vervelende toon van de schrijver. Het is wel een aanrader voor mensen die de Italiaanse geschiedenis graag van vele kanten willen leren kennen.