Alles is perceptie

Schrijver Haro Kraak (1986) studeerde sociologie en journalistiek in Amsterdam en is bekend als verslaggever en recensent bij de Volkskrant. Hij schrijft onder andere over literatuur, populaire cultuur en media. Zijn debuutroman Lekhoofd (2016) gaat over de jongen Noah die de zeldzame aandoening synesthesie heeft, een vermenging van zintuigen. Dit betekent dat Noah woorden letterlijk kan ‘proeven’ en dat hij in kleuren kan zien. Noah groeit op in een familie waarin geld een belangrijke rol in het dagelijkse leven speelt. De wil van zijn ouders om de schijn tegenover de buitenwereld op te houden resulteert echter wel in een moeizame relatie tussen de ouders en hun zoon. Noah heeft het moeilijk met zijn familie en heeft moeite om zich te identificeren met de wereld om hem heen. Daarentegen kan hij wel altijd bij zijn vriend Teun terecht, die net zoals Noah niet aan het gemiddelde voldoet. Samen met Teun probeert Noah zichzelf, maar ook de wereld waarin hij leeft, te begrijpen.

In een interview met Hebban vertelt Haro Kraak dat hij al een tijdje een verhaal over een disfunctioneel gezin in zijn hoofd had en dat hij veel nadacht over thema’s als schaamte, de schijn ophouden, perceptie en het vraagstuk of contact met een andere werkelijkheid mogelijk is. Toen hij op de universiteit werd geconfronteerd met een a4tje met daarop de vraag ‘Zijn deze letters en cijfers in de juiste kleur voor jou?’ werd het idee om een roman over synesthesie te schrijven geboren. Ondanks dat Kraak heeft gekozen voor een hoofdpersonage die worstelt met zijn zeldzame aandoening, kan de lezer zonder enige kennis van synesthesie zich prima inleven in de belevingswereld van Noah. Daarnaast raakt de roman (actuele) psychologische kwesties, zoals dat het verleden van invloed kan zijn op de toekomst van een kind of dat veel kinderen die zich anders voelen moeite hebben om zichzelf te accepteren. De roman focust op de problematiek van een kind die de wereld anders ervaart dan de mensen om hem heen en die tegelijkertijd ook naar herkenning hunkert.

In het interview vertelt Kraak ook dat een schrijver een goede observator moet zijn om het leven te kunnen ontleden. Met Kraaks doortastende stijl, geloofwaardige toon, goed getimede flashbacks en een prachtige woordkeuze wordt het hele proces van Noah’s uiteenvallend gezin verteld en bewijst de schrijver dat hij het leven goed heeft geobserveerd voordat hij aan zijn debuutroman begon. Vanuit het oogpunt van Noah wordt de lezer gedwongen om zich in hem en andere personages te verdiepen en in het bijzonder zijn de dialogen tussen Noah en Teun op hoog niveau geschreven. Tussendoor wordt de lezer ook verwend met de vele filosofische gedachten van Noah, zoals: “Je geheugen filtert alles wat je destijds niet relevant vond. Er blijft alleen maar een kern van een herinnering over, de rest vul je naar willekeur in. En zelfs die kern is niet te vertrouwen” (203). De roman staat vol met deze prachtige zinnen die resulteren in een uitdagende leeservaring.

Hoewel Kraak in het interview met Hebban benadrukt dat hij niet zo in termen als ‘noodzaak’ of een ‘dialoog aangaan met de wereld’ gelooft, geeft zijn roman Lekhoofd zeker stof tot nadenken. De roman legt bloot dat ieder mens de wereld anders ziet en dat het verkennen van je eigen beleving een onbekend terrein is en wellicht blijft. Daarmee raakt Kraak de hedendaagse problematiek van bijvoorbeeld de zoektocht naar je eigen identiteit en het verwerken van gebeurtenissen in het verleden. Haro Kraak heeft dus een bewonderenswaardige debuutroman geschreven die vanaf het eerste moment niet verveeld.