Wanneer de liefde allerlei vormen aanneemt

Een professor op leeftijd krijgt op een dag onverwachts een mailtje van een onbekende vrouw. In haar bericht schrijft ze het motto 'capre diem', wat natuurlijk 'carpe diem' moet zijn. De professor is specialist in de Latijnse taal en geschriften en reageert dat hij deze fout niet onverbeterd kan laten staan. Vanaf die dag vliegen de berichtjes heen en weer en wordt een digitale correspondentie op gang gezet. De professor wordt al gauw verliefd op de vrouw genaamd Sarah en kan geen dag zonder haar berichtjes. Het enige probleem is de vrouw woonachtig is in het verre Las Vegas en dat een echte liefde niet voortgezet kan worden met alleen het contact via de computer. De professor wordt een wereld ingelokt die hij maar beter had kunnen vermijden. Hij moet zijn intense vliegangst voor Sarah zien te overwinnen, maar dat is niet het ergste. De professor doet uiteindelijk vanuit een gevangeniscel in Argentinië verslag van wat er werkelijk tussen hem en Sarah is gebeurd.

'Onze correspondentie begon steeds minder te lijken op een gedachtewisseling en steeds meer op een soort aanwezigheid, die ik op een bepaalde manier aangenaam en rustgevend vond'.

Ilja Leonard Pfeiffer (1968) is een Nederlands dichter, classicus en schrijver. Sinds zijn debuut wordt er veel over het werk van Pfeiffer gediscussieerd. Eind vorig jaar schreef hij in NRC dat de moderne neerlandistiek zich heeft vervreemd van haar eigen vakgebied en dat intussen de studentenaantallen voor Nederlands een dramatische terugval beleven. Deze column bracht veel discussie op, maar misschien is dat ook wel het doel van de schrijver. Met zijn romans is het niet veel anders. Pfeiffers woorden zetten aan tot denken over verschillende onderwerpen en soms lopen de discussies in de media en besprekingen dan hoog op. De schrijfstijl van de schrijver, de thema’s in zijn oeuvre en zelfs bepaalde woorden in de romans van Pfeiffer worden vaak op verschillende manieren geïnterpreteerd.

In Peachez, een romance (2017) is de eenzaamheid van de professor wellicht het interessantste aspect van de roman. Want wat weet de lezer eigenlijk van deze man na het lezen van een aantal hoofdstukken? Pfeiffer lijkt bewust gekozen te hebben om zo weinig mogelijk over het personage te vertellen. De lezer krijgt dus geen voorgeschiedenis voorgeschoteld, met als gevolg dat de professor enigszins een leeg en onrealistisch personage is. Heeft hij ooit een vrouw gehad? Is Sarah echt zijn eerste liefde? Heeft hij contact met andere mensen, zoals zijn collega's? Het enige wat de lezer weet is dat de professor zijn hele leven aan zijn werk heeft gegeven. Op elke situatie of gebeurtenis in zijn leven heeft hij zijn kennis paraat staan, vaak in de vorm van een citaat uit een boek. Alles wordt dus teruggevoerd naar de helden uit de oudheid, maar daardoor interpreteert hij zelf niet de werkelijkheid en dit brengt hem in gevaar.

'Ik heb mijn eenzaamheid nooit verbeten, omdat ik mij bevoorrecht achtte dat ik dagelijks in het gezelschap mocht verkeren van de grote geesten van het verleden'.

Het is niet de eerste keer dat Ilja Leonard Pfeiffer over de liefde schrijft. In deze roman is de liefde echter een projectie. De professor of zoals hij door Sarah wordt genoemd, 'proffie', stort zich in de relatie omdat hij wil geloven dat zij de ware voor hem is. Al na een paar berichtjes van haar kant, dicht hij haar alle kwaliteiten toe die hij wenselijk vindt. Zodra de werkelijkheid de projectie tegenspreekt, zou een rationeel mens de relatie beëindigen. Dit doet onze academicus echter niet. Bovendien heeft hij nergens spijt van, want hij had de liefde niet willen missen. De relatie tussen hem en Sarah is fictie, maar zijn gevoelens voor haar waren echt.

De verwarrende relatie tussen fictie en non-fictie is een typisch kenmerk in Pfeiffers werk. Ook in deze roman heeft de schrijver zijn best gedaan om de realiteit met fantasie te vermengen. De relatie tussen de professor en Sarah is fictie, maar het effect van deze relatie op de professor is werkelijk. Door haar leeft hij namelijk niet meer in de oude teksten, maar het voelt alsof hij nu voor het eerst in het 'echte' leven staat. Teksten en beschouwingen kunnen blijkbaar het echte leven niet vatten en hij verkiest het echte bestaan boven het papieren bestaan. Dit zie je ook terug in zijn gedrag: terwijl de professor voor zijn relatie met Sarah nooit te laat op vergaderingen is gekomen, komt hij nu opeens regelmatig te laat. Daarnaast kleedt hij zich anders, begint hij met roken en maakt zich compleet belachelijk op een conferentie. Het boek bevat dus een complexe relatie tussen tekst en leven.

'Ik besefte terdege dat ik in de ogen van velen een benijdenswaardig leven leidde. Maar er is een vorm van meemaken die niets meemaakt. Je kunt dure dummy’s verzamelen en herlezen wat je wilt. Je kunt drijven op een luchtbed in de zon en tijd zal verglijden. Je kunt bij wijze van dagelijkse routine leven als piraat met de wilde wind in de haren en elk verkracht dorp zal sprekend lijken op het vorige. Er is leven dat zo vanzelf gaat dat het niet meer wordt beleefd'.

Ilja Leonard Pfeiffer weet met zijn bekende stijl weer een mooie wereld te scheppen. Een wereld die voor hem, als classicus, bekend aanvoelt: lange zinnen, veel uitbreidingen, mooie beschrijvingen van de omgeving en veel verwijzingen naar Griekse en Romeinse klassiekers. Een ander mooi thema van het boek is religie. De nabijheid van zijn liefde voelt voor de professor als een bijna religieuze dimensie aan hun relatie. Pfeiffer legt een verband tussen het geloof in een God en de verhouding tot een geliefde: in beide gevallen gaat de liefde om een creatie van de mens, oftewel de verbeelding die verantwoordelijk is voor onze verlangens.

Hoewel de professor na dit hele avontuur in de gevangenis belandt en weinig liefde meer ontvangt, is het boek toch een ode aan de liefde. Zelfs in een onechte omgeving zoals het internet, kan de liefde namelijk met veel dankbaarheid worden omarmd. De professor is een nieuw mens en gelooft vurig in een onvoorwaardelijke liefde. Hij is daarbij in staat om zich bij zijn noodlot neer te leggen, omdat hij zich nooit zo gelukkig heeft gevoeld door in zijn liefde te geloven. Peachez, een romance van Ilja Leonard Pfeiffer is dus een bijzondere roman om na te denken over alle aspecten van de liefde.