Meer dan 5,3 miljoen beoordelingen en recensies Organiseer de boeken die je wilt lezen of gelezen hebt Het laatste boekennieuws Word gratis lid
×
Lezersrecensie

Diepzinnige reflecties leiden tot waar kunstwerk

Annabel Junge 20 juni 2015
Ze zijn nog altijd aanwezig op de slagvelden van Passendale en de Somme, waar het leed tijdens de Grote Oorlog de overhand had. De soldaten uit het verleden kruisen met enige regelmaat de paden van de moderne mens. Zo ook die van schrijver en dichter Hans Muiderman toen hij een reis maakte langs de Belgische en Franse strijdtonelen van de Eerste Wereldoorlog. In zijn onlangs verschenen boek “Als al het andere voorbij is” geeft hij in drie korte verhalen zijn reflecties weer over Passendale, Albert en de heuvels bij Douaumont.

Het boek verraadt al snel dat Muiderman een observeerder is en een denker. Hij aanschouwt het leven en vraagt zich af wat het met hem doet. In het tweede verhaal “Als al het andere voorbij is”, waaraan ook de titel voor het boek ontleend is, schrijft Muiderman: “Wat zoek ik hier? Wat denk ik te vinden?”. Vragen die in beide andere verhalen eveneens terugkeren. Welbeschouwd zoekt hij naar de zin van het leven en waar anders spelen deze vragen zo’n cruciale rol dan op die plekken, die eens het decor waren voor één van de gruwelijkste oorlogen sinds mensenheugenis.

“Als al het andere voorbij is” is een diepzinnige overpeinzing bestaande uit mijmeringen, gegoten in momentopnamen. De auteur heeft bewust gekozen voor een sobere vormgeving van zijn boek om de verstilling ook buiten het woord tot uiting te laten komen, want zijn gedachten gaan verder dan de woorden op papier vertellen en hij wil dat ook bij zijn lezers teweeg brengen. In de drie verhalen raakt hij het verleden kortstondig aan, zodra er een parallel ontstaat met het heden. Muiderman begint met het verhaal over de dood van Mieke Declerck. Zij was tegen een muur van een monument aangereden, een monument ter nagedachtenis van de geallieerde slachtoffers van de Eerste Wereldoorlog. Twee tijden komen samen in één moment: de dood. Hij is onvermijdelijk voor iedereen en hij maakt ook geen onderscheid. De dood, die overvloedig aanwezig was op de slagvelden van de Grote Oorlog…

Met een meesterlijke schrijfstijl, die zich kenmerkt door een sterk inlevingsvermogen, weet Hans Muiderman heden en verleden subliem met elkaar te vervlechten door hele natuurlijke overgangen. Zonder al te veel woorden weet hij direct rake schetsen neer te zetten van de gemoedstoestand van de soldaten. Dat is de dichter in hem. Geen heldenverhalen, noch idealistische vertellingen, maar de rauwe werkelijkheid. Als de sluier even wordt opgelicht, bevindt de lezer zich midden in de hel van de loopgraven. Het zijn de gruwelen van weleer die de overlevenden bleven kwellen en waarvoor het heden lange tijd de ogen gesloten hield. De overlevenden hebben de dood verslagen, maar het leven kunnen ze niet meer leven. Ze zijn emotioneel gestorven. Oorlogen misvormen de mens.

Nu we onszelf toestaan om de Eerste Wereldoorlog te herdenken, voelen we ons schuldig, want we hebben niets geleerd uit het verleden. De beschaving, wat de mens zou moeten onderscheiden van beesten, is ver te zoeken. Het verleden maakt dat onomstotelijk duidelijk en het heden is al niet veel beter, zo tonen de vitrines in de musea aan Muiderman en aan ons.

De auteur eindigt zijn laatste verhaal met de woorden “Ik ga nu”. De sluier van het verleden sluit zich weer. Het boek is uit en laat de lezer zwijgend achter, geconfronteerd met zijn eigen schaamte. We hebben het verleden achter ons willen laten, maar we kunnen dat niet. Het verleden maakt ons immers tot wie wij zijn en als al het andere voorbij is, rest ons alleen nog de dood…
Een waar literair kunstwerk!

Reageer op deze recensie

Meer recensies van Annabel Junge