Groots opgezette sciencefiction thriller

Stel je voor dat je James Bond zou nemen en hem zou koppelen aan Dana Scully om samen met haar een enorme X-file van internationale allure op te lossen. Maar dat alles wel in het jachtige, uit korte scènes bestaande tempo van de serie 24. Als je dat een beetje kunt rondbreien, heb je vrijwel zeker een recept voor een spetterende topserie. Althans, dat is waarschijnlijk wat auteur A.G. Riddle dacht toen hij aan ‘De oorsprong’ begon, het eerste deel van iets dat inmiddels een volwaardige trilogie is.

En eerlijk gezegd had hij gelijk. Het boek werd een internationale bestseller (een miljoen verkochte exemplaren in de VS alleen al) en ook in Nederland loopt het boek goed (al zou je dat op basis van de gegevens op Hebban niet zeggen). CBS films werkt ondertussen aan de verfilming.

Een beetje merkwaardig is het feit dat in Nederland de titel van het eerste deel en van de trilogie zijn omgedraaid. In het Engels is ‘The Atlantis Gene’ het eerste deel van de ‘The Origin Mystery’ trilogie, wij hebben het boek ‘De oorsprong’ in de ‘Atlantis’ –trilogie. Een kwestie waarvoor uitgeverij De Boekerij wel ontzettend goede maar verder ondoorgrondelijke redenen zal hebben.

De Atlantis-trilogie, valt onder een subgenre dat in de VS ‘fringe science’ wordt genoemd. Dat laat zich in het Nederlands het best vertalen als ‘grenswetenschap’ welk woord slaat op sterk afwijkende wetenschappelijke theorieën die in twijfel worden getrokken door de reguliere wetenschap. Toch wordt er voor het genre fringe science in het Nederlands vaak gesproken over ‘pseudowetenschappelijk’ wat eigenlijk een wat negatievere lading heeft en vooral slaat op onbewezen of achterhaalde wetenschappelijke beweringen. Maar daar staat tegenover dat pseudowetenschappelijke thriller of pseudowetenschappelijke sciencefiction (waar je maar de voorkeur voor hebt) wel hip klinkt.

Het genre is eigenlijk vooral bekend geworden door de tv-serie de X-files en bij ons wat minder bekende series als Fringe (die naam is niet voor niks) en The Pretender. Vandaar dat wij ook wel mogen spreken over ‘X-files-achtig’ maar dat is pas echt behelpen natuurlijk. Als het op boeken aankomt kun je het werk van bijvoorbeeld Blake Crouch en Rick Yancy ook tot dit genre rekenen.

Maar wat zijn de kenmerken van fringe science dan? De basis is een thrillerverhaal dat op allerlei wetenschappelijke feiten en theorieën is gebaseerd, maar vervolgens een resolute afslag in de richting van sciencefiction neemt. Kort gezegd: er komen zaken in voor die (nog) niet bestaan of waaraan je ernstig kunt twijfelen of ze überhaupt mogelijk zijn, maar die toch een wetenschappelijke verklaring meekrijgen. Elementen die daarbij vrijwel altijd aan bod komen zijn genetische manipulatie van mensen, (medische) testen uitgevoerd op mensen (al dan niet met dodelijke afloop) en de inmenging van ofwel buitenaardse wezens, ofwel mensen afkomstig uit andere tijden (verleden of toekomst), ofwel mensen afkomstig uit andere dimensies. Het idee dat dit alles gewoon plaatsvindt in onze werkelijkheid blijft echter ten alle tijden bestaan. Binnen dat kader haken de verhalen aan bij complottheorieën over wrede maar ultramachtige, geheime organisaties die achter de schermen eigenlijk bepalen wat er gebeurt in de wereld. Hoofdpersonen zijn opvallend vaak FBI-agent en/of wetenschapper, maar dat hoeft niet persé.

Auteur A.G. Riddle is een nieuwe ster aan het pseudowetenschappelijke firmament. Is die naam een pseudoniem? Je zou het wel denken, maar er is geen bewijs voor te vinden. In ieder geval was hij, voordat hij fulltime schrijver werd, werkzaam in de Internetbranche. Ondertussen heeft hij in de VS recentelijk zijn vierde boek uitgebracht, ‘Departure’, een stand alone, waarvan inmiddels ook alweer de filmrechten zijn verkocht.

Opvallend is dat hij op zijn site ( www.agriddle.com ) voor al zijn boeken een uitgebreid overzicht bijhoudt van wat naar zijn mening het verschil is tussen ‘feit en fictie’ in zijn boeken, waarmee hij vermoedelijk een hoop internetgeneuzel tussen allerlei mensen die het boek hebben gelezen, heeft voorkomen. In het algemeen geldt overigens dat hij wel zijn best heeft gedaan om het wetenschappelijke zo wetenschappelijk mogelijk te houden, maar dat hij zich in de loop van het boek ook wat vrijheden heeft toegestaan, niet alleen op wetenschappelijk gebied, maar met name ook op historisch gebied. Voor de Nederlandse lezer is het wat dat betreft wel interessant om te weten dat hij extra spanning heeft gecreëerd door enigszins, uh, vrijelijk om te gaan met de geschiedenis van de V.O.C. in Indonesië.

Maar hoe zit dat nu met het verhaal? Is het echt een goed verhaal? Het antwoord op die vraag moet dan luiden: ja, maar alleen voor mensen die hier van houden. Vind je de X-files leuk? Of sciencefiction in het algemeen? Mag het wetenschappelijk element van jou best op het randje zijn? Hou je wel van mysterie waarin rare dingen gebeuren met tijd en dimensies? Ben je wel in voor een paar uurtjes complotdenken? Hou je wel van een avontuurlijk verhaal dat op tal van locaties ter wereld plaatsvindt en vind je handhaving van onze alledaagse realiteit daarbij niet bovenmatig belangrijk?

Ontmoet dan geheim agent David Vale, gezeteld in Jakarta. Hij raakt in een maalstroom van gebeurtenissen verzeild als hij ontdekt dat de ultrageheime organisatie waarvoor hij werkt is overgenomen door de vijand, de enorme multinational Immari, die Aziatische wortels heeft. Als hij dan vervolgens stuit op erfelijkheidwetenschapper Kate Warner die in Jakarta onderzoek doet naar een medicijn tegen autisme, blijkt dat zij op allerlei manieren met de gebeurtenissen is verbonden. Het is dan verder aan hun samen om uit te zoeken wat er aan de hand is en te zorgen dat de wereld niet in handen valt van Immari en de perverse plannen van diens leider Dorian Sloane. Daarbij stuiten ze op alsmaar vreemdere, gruwelijkere en onwaarschijnlijkere zaken die veelal terugwijzen naar nazi-Duitsland. Onderweg komen ze op tal van plaatsen terecht, maar verschillende locaties in Azië, Antarctica en Gibraltar zijn de belangrijkste.

Wie zonder veel voorkennis aan het boek begint zou zich echter lelijk kunnen vergissen. Gedurende zeker de eerste helft van het boek komen er nauwelijks sciencefiction elementen in voor en lijkt het vooral een James Bond met een extra vleug complottheorie te zijn. Een avontuurlijke thriller, een verhaal over een meester-crimineel die vast wel verslagen gaat worden, waarna de mensheid en de wereld zijn gered. Pas halverwege het boek nemen de sciencefiction elementen in aantal toe toe, om tenslotte uit te barsten in een enorme explosie van het ongedachte. Daar kan door mij niet dieper op worden ingegaan omdat de spoileralert dan paars zou uitslaan, dus dat is uitsluitend bedoeld om zelf te gaan lezen. Maar neem maar aan dat de auteur naar het einde toe helemaal loos gaat en voor een spetterende ontknoping zorgt.

Dat is de moeite van het lezen dan ook beslist waard, zeker, zoals gezegd, voor de liefhebber. Je kunt het flauwe kul vinden, maar je kunt ook denken dat er eindelijk weer eens een echt spannende en fantasierijke thriller is geschreven. Ondanks het feit dat Riddle in dit boek op tal van momenten valt te herkennen als een debutant, die soms teveel vertelt i.p.v. toont, die moeite heeft om zijn vrouwelijke hoofdpersoon Kate van de juiste emoties te voorzien en die door sommige passages te snel heen vliegt en bij andere te lang blijft hangen. Maar hoe irritant is dat werkelijk, bezien in het licht van alles wat je ervoor terugkrijgt? Niet zo heel irritant, als je het mij vraagt. Ik kijk uit naar het volgende deel.