Technologisch vernuft, glamour en soap in aanstekelijke verticale wereld

Hij is echt duizend verdiepingen hoog, de Toren, de enorme wolkenkrabber uit het debuut van de Amerikaanse auteur Katharine McGee. En hij staat in het New York van 2118. Onwaarschijnlijk natuurlijk, want we gaan niet van 162 (nu het hoogste) naar 1000 verdiepingen in 100 jaar. Maar daar gaat het uiteindelijk ook niet om in dit boek. Waar het wel om gaat is wat je ziet gebeuren in alle boeken die draaien om een dergelijke verticale samenleving (denk bijvoorbeeld aan de Silo-trilogie van Hugh Howey), namelijk de sociale ladder die letterlijk wordt uitgebeeld: hoe hoger hoe rijker en/of belangrijker, hoe lager hoe armer en/of machtelozer. Vervolgens krijg je een verhaal waaraan dat concept uiteraard niet ongemerkt voorbijgaat. En dat is in Duizend hoog wellicht meer nog het geval dan in welk ander verticaal verhaal ook.

Dat wil zeggen, in dit boek krijgen we vooral te maken met de val naar beneden. Ook dat gebeurt zowel letterlijk als figuurlijk. Het begint al meteen in de proloog als er een meisje vanaf de duizendste verdieping naar beneden valt. Welk meisje en waarom valt ze? Dat wordt pas duidelijk tijdens de verrassende ontknoping.

Eerst echter leren we de vijf hoofdpersonen, die allemaal hun eigen gezichtspunt hebben, uitgebreid kennen. Avery, het meisje dat genetisch is ontworpen om perfect te zijn en op de allerhoogste verdieping woont. Leda, de beste vriendin van Avery die niet in rijkdom is geboren en worstelt met een minderwaardigheidscomplex en daaruit voortkomende drugsproblemen. Eris die wel in rijkdom is geboren maar het allemaal uit haar handen gerukt ziet worden en de figuurlijke val naar beneden maakt. Alsmede ook Rylin, het arme meisje dat alleen is achtergebleven met de zorgen voor haar jongere zus, maar ook verkeerde vrienden heeft. En dan is er nog Watt, een technisch genie die ergens tussen het midden en de begane grond woont en een illegale kwantumcomputer in zijn hoofd heeft ingebouwd. Vijf personages leren kennen is rijkelijk veel en dat levert in het begin van het boek dan ook wat leesvertraging op. Maar later gaat het verhaal steeds beter lopen, tot je er met een treinvaart doorheen vliegt.

Alle vijf hoofdpersonen plus nog wat nevenkarakters blijken gaandeweg duidelijke dan wel meer verborgen onderlinge banden te hebben. Dat heeft op een oppervlakkig niveau bekeken een soapachtig effect. Er gebeurt van alles tussen de personages en de verwikkelingen nemen dramatische wendingen. Dat komt ook omdat eigenlijk iedereen beschikt over een Groot Geheim dat onder geen beding bekend mag raken omdat de repercussies dan niet mals zullen zijn. Kortom, iedereen draait zich vast in leugens en tal van misverstanden zijn het gevolg. Dit alles wordt dan nog eens overgoten met een dikke saus glamour die bestaat uit feestjes en een ontstellende, technologisch verheven luxe op de hoogste verdiepingen.

Om dit verhaal af te doen als oppervlakkige soap zou schrijfster Katharine McGee echter geen recht doen. Daarvoor heeft ze teveel inzicht in hoe menselijke relaties werken, m.n. ook die tussen leden van verschillende sociale klassen. Dat laat ze in analogie met de verticale samenleving op meerdere niveaus goed zien. Erg raak getroffen zijn bijvoorbeeld de vele aannames die de een blijkt te hebben over wat de ander wel zal denken, maar die uiteraard totaal niet kloppen. Dit alles met wrijvingen en misverstanden tot gevolg. Wat dat betreft weet McGee het maximale te halen uit de vijf verschillende perspectieven door ze steeds weer naast elkaar te zetten. Ook dat maakt de trage start van het boek dan weer behoorlijk goed.

Een ander persoonlijk element dat mooi vorm krijgt in dit boek is Het Geheim. Of liever gezegd, de onvermijdelijkheid van geheimen. Want eigenlijk wil er niemand in het boek geheimen hebben, maar men weet er toch niet aan te ontkomen, niet zelden met goede reden. Zo staat er een enorme straf op het bezit van kwantumcomputers en heeft Watt alle reden om te zorgen dat de zijne niet wordt gevonden. Bij anderen, zoals Leda die haar drugsverslaving geheim probeert te houden, is de angst voor repercussies en gezichtsverlies wellicht wat meer ingebeeld, maar dat lijkt weinig uit te maken. Alle personages geloven heilig dat hun wereld zal instorten als hun geheim bekend raakt en dan is het begrijpelijk dat ze dat koste wat kost proberen te voorkomen.

Een minder geslaagde kant aan het boek is de beperkte uitwerking van de Toren op fysiek gebied. Zowel de inrichting van de Toren (die in principe volledig zelfvoorzienend is) als de manier waarop deze in de stad New York is geplaatst, tart het voorstellingsvermogen van de lezer. Vooral de buitenruimte is erg vaag vormgegeven en maakt het regelmatig moeilijk te volgend waar bepaalde personages als ze zich nu bevinden. Ook over het reilen en zeilen in de Toren is te weinig gezegd. Er schijnen miljoenen mensen te wonen, maar hoe het bestuur en de ordehandhaving in de Toren precies geregeld zijn wordt totaal niet toegelicht, zelfs niet als er iemand daadwerkelijk wordt gearresteerd. Net zoals de geschiedenis en achtergrond van de bouw van de Toren bijzonder beknopt blijft en het nooit duidelijk wordt waarom hij eigenlijk is gebouwd.

Ook over de toekomstige wereld in 2118 wordt eigenlijk nauwelijks iets vernomen, omdat het verhaal zich helemaal concentreert op de Toren zelf en zijn bewoners. Daardoor lijkt de toekomst vooral te bestaan uit grote sociale ongelijkheid, maar in hoeverre dat ook buiten de Toren het geval is, blijft evengoed onduidelijk. Wel krijgen we een weelderig en glamoureus beeld van allerlei toekomstige gadgets, vervoersmiddelen en futuristische zaken die IN de Toren zitten, zoals parken, winkelstraten, gewassenteelt en zelfs een klimaatregelaar die wind, regen en zonlicht kan produceren. En daarmee komt Katharine McGee niet eens zo origineel uit de hoek, want veel van haar futurisme is eerder gedaan, maar wél aanstekelijk enthousiast. Het plezier waarmee ze haar toekomstige wereld inkleurt spat van de pagina’s af. En de manier waarop ze technologische vooruitgang en glamour tot één onlosmakelijk geheel weet te kneden is dan wel weer uniek en trekt technologie uit de nerdy hoek.

Maar daar is nog steeds niet alles mee gezegd, want hoeveel plezier McGee ook heeft met al haar futurisme, ze heeft verdomd goed door dat het luxe leven bovenin in de Toren niet de real deal is. In verschillende scènes, die veelal tot mooiste van het boek behoren, laat ze zien hoe juist de momenten die niet draaien om luxe, feestjes of geavanceerde drugs het meeste waard zijn. Hoe het licht in de Toren nooit de echte zon kan vervangen, hoe je in een bootje op een meer die komeet veel beter ziet dan vanachter glas of dat een Parijs restaurantje alleen maar in Parijs zelf kan liggen. En dat maakt het verhaal sympathiek.

Al met al doet de auteur in haar debuut vooral die dingen waar ze goed in is en waar ze veel plezier in heeft. En dat is altijd een verstandige keuze voor een debutant. Je kunt tenslotte niet alles in één keer perfect doen en dan moet je niet beginnen met een te grote focus op je zwakke kanten, want dan kom je nergens. Dan kun je beter, zoals Katharine McGee, opgewekt met je neus in de wind je eigen ding doen en accepteren dat er nog ruimte voor verbetering overblijft. En dan mag je daar dus best vier sterren voor krijgen. In het geval van ‘Duizend hoog’ zal er in het tweede deel echter wel verbetering moeten komen in de manier waarop de Toren, het leven daarbinnen en zijn omgeving wordt omschreven, want nog een deel vol vaagheid daarover is een stuk minder acceptabel. Maar gezien de aantrekkelijkheid van al het overige in dit verhaal, hoop ik van harte dat een dergelijke upgrade er inderdaad van zal komen.