Veel leesplezier maar geen magisch wonder

In veel opzichten is ‘Havikskruid’, het romandebuut van de Britse scenarioschrijfster Irena Brignull, een heerlijk boek. Om te beginnen is het een ware aanwinst voor je boekenkast, zo mooi als het is vormgegeven. Daarnaast leest het door de soepele en beeldende schrijfstijl van de auteur erg lekker weg. De hoofdpersonen Poppy, Ember en Leo zijn leuk en interessant en je kunt je goed in hun inleven. Voor de minder aardige types zoals de heks Raven en haar dochter Distel, krijgen je uiteindelijk toch iets van begrip. Ondertussen is het verhaal best spannend en op momenten ook grappig of juist aangrijpend. Toch is er helaas een probleem met dit boek dat voor mij vrij zwaar weegt. En dat is het feit dat de hekserij in dit boek over heksen nogal slecht doordacht is.

Dat is bijvoorbeeld het geval met de samenleving van heksenclans zoals die wordt beschreven. Het verhaal speelt zich af in de ons bekende wereld in het heden. Behalve dat er op verschillende plekken in ‘het land’ (waar duidelijk Groot-Brittannië mee wordt bedoeld), geheime clans van louter vrouwelijke heksen leven in primitieve omstandigheden. De vrouwen wonen in woonwagens en hebben geen moderne voorzieningen als elektriciteit en stromend water. Dat vangen ze gedeeltelijk op met tovenarij, maar meestal moeten ze gewoon heel hard werken, zoals met de hand wassen, zelf broden bakken etc.. Waarom dit allemaal zo is, wordt nergens uitgelegd en er wordt ook geen enkele behoorlijke historische achtergrond voor de clans gegeven. Daarom begrijp ik niet waarom de clans zijn zoals ze zijn.

Het verhaal om een profetie die ooit is gedaan: namelijk dat op een bepaalde tijd een dochter van de gezusters Havikskruid heksenkoningin zou worden. Deze datum is bijna aangebroken, want de huidige heksenkoningin ligt op sterven. Jammer genoeg krijgen we als lezer echter ook geen beeld van wat het, binnen het geschetste primitieve clansysteem, betekent om heksenkoningin te zijn. Hoeveel macht heeft deze koningin precies? Hoe komt dat tot uiting? Hij werkt haar regering? Wat merken clans als die van Ember daar in het dagelijkse leven van? De koningin bevindt zich duidelijk op geografische afstand terwijl de clans geen enkele mogelijkheid bezitten tot fatsoenlijke communicatie op lange afstand. Dus hoeveel invloed kan zo’n koningin nu helemaal uitoefenen? De vrij kleine clan die wij leren kennen komt erg zelfvoorzienend en onafhankelijk over. Nooit is er sprake van een regering van buitenaf die hun regels oplegt of zich anderszins met hun leven bemoeit. Dus hoe interessant is het eigenlijk om heksenkoningin te zijn? Een belangrijke vraag, aangezien sommige heksen heel ver gaan om deze macht voor zichzelf of hun dochter te verkrijgen.

De zussen Klaver en vooral Raven Havikskruid raken in ieder geval danig over hun toeren bij het idee dat hun dochter aan de ‘macht’ zou komen. Zo erg dat Raven de dochter van Klaver al bij haar geboorte verwisselt met een gewoon burgermeisje, een zogeheten ‘kaf’. Als het lot de echte dochter Poppy dan toch weer terugvoert in de richting van de clan, zijn de rapen gaar. Zeker als de aanstaande troonsbestijging van de piepjonge Havikskruid ook nog bestreden wordt door andere, grotere clans (wat in principe goed is voor te stellen). Typisch voor dit boek is dat de machtswellust waar met name Raven door verteerd wordt erg fraai wordt neergezet, maar dat de reden voor die machtswellust (wat levert het Raven op als haar dochter koningin wordt?) volkomen vaag blijft.

Dan is er ook nog de hekserij zelf. Die is bij sommige heksen bijzonder sterk. Zo kan Raven zelfs het weer manipuleren, wat het maken van liefdesdrankjes wel erg ver te boven gaat. Er lijken ook geen beperkingen te zijn aan wat mogelijk is, zoals dat iedere heks maar één specifieke kracht heeft o.i.d.. Raven kan praktisch alles toveren. De enige werkelijke reden die wordt gegeven voor de aanwezigheid van zoveel toverkracht is aangeboren talent en studie, wat nogal gemakkelijk is. Het idee van heksen die eigenlijk meer machtige tovenaressen zijn, staat bovendien op gespannen voet met het idee van de sober en eenvoudig levende clan die de was nog in de tobbe doet.

Ik kan me echter goed voorstellen dat die achtergronden voor veel mensen niet zo belangrijk zijn. Sterker nog, dat ze er nauwelijks zijn voorkomt een heleboel infodump en houdt het verhaal goed leesbaar. Veel mensen zullen daarom best willen aannemen dat de heksen goed kunnen toveren en dat heksenkoningin een begeerlijke baan is. In dat geval heb je aan ‘Havikskruid’ ongetwijfeld een geweldig boek met veel verwikkelingen, romantiek, aansprekende personages en een heftige climax. Hecht je wel aan goed uitgewerkte achtergronden, dan blijft er nog steeds een prettig leesboek voor je over, geschikt om als ontspanning te dienen, voor het slapengaan te lezen of op het strand in de zon. Maar beklijven zal het dan niet.