Een verhaal rond maatschappelijke observaties

Gert-Jan van den Bemd exposeerde met zijn beeldende kunst in onder andere Nederland, België, de Verenigde Staten en Zuid-Afrika. Van zijn hand verschenen wetenschappelijke artikelen in verschillende internationale vaktijdschriften en hij is redacteur bij verschillende tijdschriften. In 1993 debuteerde Van den Bemd en daarna volgden verschillende prijzen, waaronder de Delta Lloyd poëzieprijs van België en de winst bij Heel Nederland Schrijft en bij de verhalenwedstrijd International Literature Festival Utrecht.

Al met al werd het dus tijd voor een roman en die verscheen dit jaar bij uitgeverij Angèle. De verkeerde vriend vertelt het verhaal van Werner Mans die een heel rustig leven leidt, sommigen zouden het zelfs saai noemen. De vrienden die de dochter van Werner op een avond bij de club naast de camping maakt bedreigen Werners rustige bestaan echter al snel en Werner besluit iets te doen waar hij zelf niet zo goed in is; voor zichzelf opkomen. Dat loopt vervolgens sneller uit de hand dan gedacht.

De verkeerde vriend doet vanaf het begin aan als een detective of thriller, meer dan een roman. De gedetailleerde beschrijvingen van Van den Bemd nemen de lezer mee in de leefwereld van Werner, maar ondanks het feit dat we weten wat er in Werner omgaat, blijft hij een onsympathiek hoofdpersonage. De lezer ziet veel van Werner, maar het is moeilijk om echt te begrijpen wat er in hem omgaat of waarom hij doet wat hij doet. De beschrijvingen maken het verhaal ook traag, waar wil de auteur nu precies heen?

Die vraag wordt helaas niet beantwoord. Het verhaal bevat veel observaties over de maatschappij waarin Werner leeft, onze maatschappij. “De zogenaamde orde in de maatschappij is gebaseerd op de misvatting dat iedereen zich wel aan de regels zal houden, dat het systeem van boetes en straffen functioneert, dat er een zelfregulerende werking in de samenleving van kracht is, waardoor de politie ook kan gaan slapen, net als brave burgers.” Deze observaties zijn op zichzelf interessant, maar het lijkt alsof het verhaal de observaties ondersteunt in plaats van andersom.

Op een paar plekken in het verhaal wisselt de auteur onverwacht van perspectief, ineens zien we hoe andere personages denken, zonder dat hier aanleiding voor is. Het lijkt bijna per ongeluk te gaan, deze stijlbreuken binnen het verhaal zorgen voor verwarring. Ook maken ze het verhaal nog ongeloofwaardiger dan het al is.

De lezer blijft na het lezen van De verkeerde vriend in verwarring achter. Het boek is traag, het verhaal ongeloofwaardig en de manier waarop de ontknoping ineens helemaal uit de hand loopt is niets anders dan bizar te noemen. Van den Bemd heeft een scherpe, analytische blik op de wereld om hem heen, maar in zijn fictie komt het verhalende element niet helemaal uit de verf.