Winterson bewijst dat Shakespeare overal is

In 2016 is het vierhonderd jaar geleden dat Shakespeare stierf. De Engelse uitgeverij Random House vond dat dit niet onopgemerkt voorbij mocht gaan en gaf verschillende auteurs de gelegenheid een van Shakespeares stukken opnieuw te vertellen. ‘Het gat in de tijd’ is Jeanette Wintersons interpretatie van ‘The Winter’s Tale’ en ze bewijst hiermee dat Shakespeare ook anno 2015 nog relevant is.

‘Het gat in de tijd’ begint met een uitleg en samenvatting van het originele toneelstuk van Shakespeare. Dit maakt het boek ook geschikt voor dummies. Vervolgens volgt de coverversie van Winterson, compleet met pauzes (korte reflecterende passages die de titel ‘pauze’ hebben meegekregen), alsof je een uitvoering leest. De echo’s van en parallellen met ‘The Winter’s Tale’ zijn overduidelijk, maar Winterson slaagt er ook in er een eigentijdse roman van te maken door gebeurtenissen en thema’s te verplaatsen naar het nu.

Zelfbewust
Het verhaal wijst de lezer er constant op dat het om een bewerking van Shakespeare gaat. Er zijn verschillende toespelingen op en citaten uit Shakespeare die letterlijk over worden genomen. Ook op een hoger niveau is Winterson zich bewust van haar taak. Het boek is vlot geschreven en zit vol met actie, liefde en seks. Het spanning- en sensatiegehalte is hoog, maar wanneer er dan een minder fraaie zin geuit wordt denkt het personage wel: ‘Bepaald geen Shakespeare, maar het kon ermee door.’ Het taalgebruik van Winterson zit vol met metaforen en filosofische beschouwingen, zonder overdreven hoogstaand literair te willen doen, net als bij Shakespeare, terwijl het taalgebruik van haar personages soms ronduit plat is.

Contrasten
Het zijn die contrasten die het verhaal van Winterson zo interessant maken. De thema’s van het originele stuk (verraad, paranoia, verlossing en hoop) maken die contrasten alleen nog maar groter. Het enige minpunt aan Het gat in de tijd is het einde. Een Hollywood-achtige scene met een onderbreking door de auteur die als een voice-over de lezer van een lezing over Shakespeare en haar ervaring met het schrijven voorziet. Die informatie over Shakespeare krijgt de lezer ook in het begin al en voegt daar weinig meer toe. Al met al schreef Winterson een eigentijdse roman die ook voor de lezers die niets met Shakespeare hebben een feest is.

[Deze recensie verscheen eerder (2015) op CLEEFT]