Vluchtige ontmoetingen

‘Het is maandag vandaag’ is de debuutroman van Sytske van Koeveringe. Zij studeerde in 2014 af aan de Gerrit Rietveld Academie en zat bij de eerste lichting van Slow Writing Lab van het Letterenfonds. Eerder werk van haar hand verscheen onder andere in De Gids, Hard//Hoofd en Das Magazin.

Hoofdpersonage Julia maakt schoon in andermans huizen, haar literaire debuut K. heeft haar niet gebracht wat ze ervan had gehoopt. Slapeloos dwaalt ze ’s nachts rond in de stad en langzaam begint ze de huizen waar ze schoonmaakt steeds meer te zien als een toevluchtsoord; het dakterras van nummer 25, de badkamer van nummer 61, de keuken van nummer 122-D, het bed van nummer 27.

De opbouw van ‘Het is maandag vandaag’ lijkt op het eerste gezicht simpel. De korte hoofdstukjes en het dagelijkse taalgebruik lezen makkelijk weg. Maar het boek bestaat uit verschillende lagen (de verschillende ontmoetingen tijdens het schoonmaken, het leven in het studentenhuis, de roman K. en het schrijven daarvan, de gevolgen die dit had en de brieven aan de lang uit het oog verloren Marlène). Het boek is veel complexer dan het op het eerste gezicht lijkt, net als de levens van de mensen die we als lezer binnendringen.

Julia verwijst naar verschillende andere auteurs en zegt over Wolkers: “Nu ik zoveel van Wolkers lees kom ik erachter dat zijn boeken een greep zijn uit, hoe stom dit ook klinkt, de werkelijkheid. Geen begin, geen plot, geen einde. Het gaat zoals dagen iedere dag opnieuw beginnen. Daar is niets uitgedachts aan. De personages zullen na het boek verder leven zoals Wolkers het in zijn verhalen laat zien. Maar hebben ook voor het verhaal begon al een heel leven gehad. Het midden als begin en als eind, als vicieuze cirkel.”

Dit gaat ook op voor het werk van Van Koeveringe. Het geldt voor de manier waarop we als lezer kennismaken met Julia, een wonderlijk hoofdpersonage waarvan al snel duidelijk wordt dat ze ernstige psychische problemen heeft, maar waar nooit precies de vinger op wordt gelegd. Maar het geldt zeker ook op een ander niveau voor de personages waarvan Julia de huizen schoonmaakt. Ze loopt hun leven in en uit en de lezer vangt alleen fragmenten op, qua hoeveelheid nog minder dan wat een kort verhaal zou kunnen vormen als je alles uit hun leven uit het boek achter elkaar zou plakken.

Het spel tussen fictie en werkelijkheid en de vluchtige manier waarop we de personages in haar debuutroman meemaken is interessant, maar maken ook dat ‘Het is maandag vandaag’ niet echt blijft hangen. Alles is vluchtig en voorbijgaand en daardoor ook het boek als geheel. Toch is het een leuk experiment dat de vluchtige kennismakingen in de werkelijkheid weerspiegelt en er een eigen draai aan geeft.