Literatuur als muziek, muziek als literatuur

Christiaan Weijts is literatuurwetenschapper en naar aanleiding van Het valse seizoen zou je hem zelfs als cultuurwetenschapper kunnen bestempelen. Muziek is de leidraad in zijn nieuwe roman en dat maakt deze extra leuk voor muzikanten en muziekliefhebbers. In de tekst zitten talloze verwijzingen naar muziekstukken – er is zelfs een spotify-lijst bij gemaakt – maar evengoed naar andere literatuur, de geschiedenis en de klassieke oudheid.

Deze verwijzingen geven het boek een diepere laag. Weijts voert drie hoofdpersonages op die elk afzonderlijk een interessant verhaal vertellen. Het zijn drie verschillende mensen uit heel verschillende werelden die de muziek als gemeenschappelijke deler hebben en daardoor toch steeds bij elkaar terugkomen. Vooral het cynische personage Pablo snijdt grote maatschappijkritische thema’s aan in de vorm van commentaar op actualiteiten als de aanslag op Charlie Hebdo en de vliegramp met de MH-17: ‘We leven in een tijdperk waarin replica’s de nostalgie moeten bevredigen naar het verdwenen origineel. Zou die nostalgie niet ook een nostalgie kunnen zijn naar de collectieve ervaring, of specifieker, naar de gesynchroniseerde ervaring, naar de muzikale gelijktijdigheid.’

Deze kritiek vind je terug in veel cultuurwetenschappelijke artikelen en bij hedendaagse filosofen, Weijts zet zijn lezerspubliek daarmee aan het denken. Het valse seizoen kent veel verschillende lagen en het is een feest om die als lezer te ontdekken. Het verhaal is opgebouwd in vier delen, zoals de vioolkwartetten waar in het boek steeds naar verwezen wordt. De titels van deze delen lijken achteraf al iets te verklappen, in het derde deel ‘Moderato – Andante – Adagio’ worden de stukken tekst langer, moet de lezer zich langer op één personage concentreren, terwijl de eerste delen en het laatste wat meer leven in de brouwerij brengen door de snellere schakeling tussen de drie hoofdpersonages.

Over het algemeen zorgt de wisseling tussen de drie hoofdpersonages ervoor dat het verhaal vlot leest. Toch lopen er ook heel veel verschillende verhaallijnen door elkaar, waarvan er een aantal ook niet afgemaakt of uitgediept lijken te worden. Wel laat Weijts, zoals in een gecomponeerd muziekstuk, steeds dezelfde of vergelijkbare frases terugkomen die een blijk van herkenning opleveren. Hoewel de personages eerst los van elkaar lijken te staan, worden ze richting het einde steeds verder met elkaar verweven, waardoor de briefwisselingen tussen hen, die de basis van het boek vormen, iets gekunsteld krijgen en niet overal even consequent wordt doorgevoerd. Het volgen van alle losse en in elkaar verdwijnende melodieën kan een uitdaging zijn, maar Weijts weet het verhaal uiteindelijk met een mooie en slimme climax af te sluiten.