Lezersrecensie
Een inkijkje in de geschiedschrijving
Ferdinand Lankamp (1989) is historicus en schrijver. Hij was actief als redacteur van het culturele magazine De Optimist en publiceerde eerder verhalen in onder andere Mare, Kluger Hans en deFusie. Zijn debuutroman Uiterste dagen verscheen in 2019 bij uitgeverij Atlas Contact.
In Uiterste dagen schrijft een jonge historicus het verhaal van zijn overgrootvader, de Finse Edvard. Edvard heeft een boerderij op het Finse platteland en krijgt in 1940 het verzoek om zijn land te dienen tijdens de Tweede Wereldoorlog. In verhalen over vroeger zijn de historische feiten en fictieve verzinsels vaak nauw met elkaar verweven, vaak zelfs niet meer van elkaar te onderscheiden. De historicus onderzoekt naast zijn familiegeschiedenis ook de vraag hoe deze geschiedenis verantwoord moet worden.
De geschiedenis van de Zweedstalige gemeenschap in Finland in de Tweede Wereldoorlog is een nogal specifieke, hoewel natuurlijk ook de grotere geschiedenis van de oorlog en het land daarmee een plek krijgen in de roman. Het verhaal van de overgrootvader, waarin geweld en de oorlog een grote rol spelen zal niet elke lezer aanspreken.
“Een voor de hand liggend probleem is het fragmentarische karakter van het bronmateriaal dat wordt bestudeerd.”
De historicus kent de verhalen over Edvard van hun dochter, zijn oma. Maar de overlevering is incompleet en daarom door de schrijver van het verhaal noodgedwongen zelf aangevuld. Feit en fictie lopen daarbij door elkaar. Het interessante aan de roman van Lankamp zijn juist die passages die zich ‘Later’ afspelen. Hierin reflecteert de historicus op een metaniveau op zijn eigen verhaal. Zo legt hij uit hoe hij tot zijn verhaal gekomen is (de feiten en het onderzoek worden verantwoord) en is zich daarmee wel degelijk bewust van het feit dat er zaken vanuit zijn eigen verbeelding zijn toegevoegd om tot een geschiedenis te komen.
“[…], en ik maakte mezelf gretig wijs dat ik afstamde van een oorlogsheld die zijn land hoogstpersoonlijk tot twee keer toe van de communisten had gered.”
Hoe de personages door de tijd heen zijn ontstaan en waarom zij doen wat zij doen wordt bekeken, evenals de geschiedenis van de historicus zelf. De geschiedenis van het Leiden waarin hij opgroeit, de werkstukken en verhalen die hebben geleid tot de interesse in geschiedenis en vooral de eigen familiegeschiedenis. Elk voorwerp draagt een eigen verhaal met zich mee, dat door een reconstructie van de feiten in combinatie met de nodige fantasie altijd een interessante boodschap meedraagt.
In het begin is Uiterste dagen even wennen voor de lezer, de zinsbouw lijkt onnodig ingewikkeld en leest daardoor moeilijk door, maar na een paar pagina’s is dat bezwaar te verwaarlozen. Edvard is een personage waarvan de lezer al snel meer wil weten, maar vooral de reflecterende passages over geschiedschrijving en verhalen maken deze debuutroman en familiegeschiedenis de moeite waard
In Uiterste dagen schrijft een jonge historicus het verhaal van zijn overgrootvader, de Finse Edvard. Edvard heeft een boerderij op het Finse platteland en krijgt in 1940 het verzoek om zijn land te dienen tijdens de Tweede Wereldoorlog. In verhalen over vroeger zijn de historische feiten en fictieve verzinsels vaak nauw met elkaar verweven, vaak zelfs niet meer van elkaar te onderscheiden. De historicus onderzoekt naast zijn familiegeschiedenis ook de vraag hoe deze geschiedenis verantwoord moet worden.
De geschiedenis van de Zweedstalige gemeenschap in Finland in de Tweede Wereldoorlog is een nogal specifieke, hoewel natuurlijk ook de grotere geschiedenis van de oorlog en het land daarmee een plek krijgen in de roman. Het verhaal van de overgrootvader, waarin geweld en de oorlog een grote rol spelen zal niet elke lezer aanspreken.
“Een voor de hand liggend probleem is het fragmentarische karakter van het bronmateriaal dat wordt bestudeerd.”
De historicus kent de verhalen over Edvard van hun dochter, zijn oma. Maar de overlevering is incompleet en daarom door de schrijver van het verhaal noodgedwongen zelf aangevuld. Feit en fictie lopen daarbij door elkaar. Het interessante aan de roman van Lankamp zijn juist die passages die zich ‘Later’ afspelen. Hierin reflecteert de historicus op een metaniveau op zijn eigen verhaal. Zo legt hij uit hoe hij tot zijn verhaal gekomen is (de feiten en het onderzoek worden verantwoord) en is zich daarmee wel degelijk bewust van het feit dat er zaken vanuit zijn eigen verbeelding zijn toegevoegd om tot een geschiedenis te komen.
“[…], en ik maakte mezelf gretig wijs dat ik afstamde van een oorlogsheld die zijn land hoogstpersoonlijk tot twee keer toe van de communisten had gered.”
Hoe de personages door de tijd heen zijn ontstaan en waarom zij doen wat zij doen wordt bekeken, evenals de geschiedenis van de historicus zelf. De geschiedenis van het Leiden waarin hij opgroeit, de werkstukken en verhalen die hebben geleid tot de interesse in geschiedenis en vooral de eigen familiegeschiedenis. Elk voorwerp draagt een eigen verhaal met zich mee, dat door een reconstructie van de feiten in combinatie met de nodige fantasie altijd een interessante boodschap meedraagt.
In het begin is Uiterste dagen even wennen voor de lezer, de zinsbouw lijkt onnodig ingewikkeld en leest daardoor moeilijk door, maar na een paar pagina’s is dat bezwaar te verwaarlozen. Edvard is een personage waarvan de lezer al snel meer wil weten, maar vooral de reflecterende passages over geschiedschrijving en verhalen maken deze debuutroman en familiegeschiedenis de moeite waard
1
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Anne Oerlemans
Gesponsord
Deze thriller trekt je razendsnel mee in een complot met onbetrouwbare staatslieden met hun eigen agenda's, internationale conflicten en hoogoplopende bedreigingen voor de samenleving.
