Meer dan 5,3 miljoen beoordelingen en recensies Organiseer de boeken die je wilt lezen of gelezen hebt Het laatste boekennieuws Word gratis lid
×
Lezersrecensie

De teloorgang van Kurt Wallander

Anneke Gieling 19 juli 2010
De teloorgang van Mankells Kurt Wallander. Het moest een keer afgelopen zijn, want Mankell was zijn knorrige en wat droefgeestige Zweedse inspecteur eigenlijk na deel acht al zat. Als tegemoetkoming aan de fans schreef hij in 1999 nog De jonge Wallander. Dit pakte goed uit en het was verrassend origineel om het einde van dit negende boek te laten aansluiten op de allereerste (Moordenaar zonder gezicht). Met pijn in mijn hart zeg ik: misschien had Mankell het daarbij moeten laten en de vele verzoeken om nog meer Wallander naast zich neer moeten leggen.

Het gaat niet om het thrilleraspect. Deze traag van opbouw en vooral aan het einde spannende spionagethriller gaat terug tot in de DDR, de Stasi-periode, de tijd van de Koude Oorlog. Speerpunten zijn de verdwijning van een gepensioneerde marineofficier, geheimzinnige Russische duikboten in Zweedse wateren, afluistertechnieken en zorgvuldig afgeschermde staatsgeheimen. Mankell toont, zoals altijd, zijn grote politieke en maatschappelijke betrokkenheid, die hij moeiteloos via zijn boeken kan ventileren. Ditmaal bekritiseert hij de 'Rücksichtslosigkeit' waarmee de westerse wereld Amerika volgt. Mankell laakt de Zweedse politiek en haar lafheid. Ook voel je zijn stille afkeuring van het financiële debacle rondom de IJsland banken.

Het gaat ook niet om het niveau, want Mankell is in dit boek literair gezien misschien wel op zijn allerhoogste kunnen. Hij vertelt onbeschrijflijk mooi over Wallanders angsten voor isolement, ouderdom en vergetelheid, zijn gevecht met de diabetes, de steeds frequenter voorkomende gaten in zijn geheugen, de black-outs "die als donkere dekens over hem heen glijden", en zijn herinneringen en overpeinzingen des levens. In dit boek wordt opnieuw het hoogstaande niveau van Scandinavische thrillerauteurs duidelijk, mogelijk vanwege hun vaak al gerenommeerde literaire achtergrond voordat ze zich aan thrillers wagen.

Het gaat evenmin om het sentiment. Dit afscheid van Wallander is doorspekt met herinneringen uit vorige verhalen. Soms wat vluchtig via een brief, een bezoek, een foto of een simpele gedachtegang. Aan personen uit vorige boeken wordt en passant gerefereerd: zijn mentor Rydberg, oud- collega's, slachtoffers, daders, enzovoorts. Wat meer tijd trekt Mankell uit voor Wallanders grote liefde Baiba uit Riga, zijn overleden vader, ex-vrouw Mona en (jeugd)herinneringen die hij door het gekissebis heen met dochter Linda ophaalt. Dit alles is een mooi memento voor de lezer. Wallander is onhandig in zijn rol van opa maar ontroert in de liefde voor zijn kleindochter. Het opmaken van de balans van Wallanders leven is ingetogen menselijk en mooi psychologisch beschreven.

Maar waar ik mee zit is dat de apotheose Wallander-onwaardig is. Dit allerlaatste boek overdondert je aan de ene kant door de grootsheid van Mankell, maar het einde had van het papier af moeten spetteren en een grootse hommage moeten zijn aan een van de meest geliefde, ooit op papier gecreëerde inspecteurs. Had Mankell met zijn grote talent geen respectabeler en imponerender afsluiting kunnen bedenken?

De gekwelde man is 'an sich' misschien Mankells meesterwerk, een topstuk, maar is door het einde ook een teleurstellend afscheid van Kurt Wallander. Dat het voor sommigen juist een respectvol slot zou zijn - ieder zijn mening - is nauwelijks te begrijpen. Hopelijk keert Wallander in deze vorm niet in de boeken met dochter Linda terug, zoals Mankell zelf aangeeft te willen doen.

Reageer op deze recensie

Meer recensies van Anneke Gieling