Elk boek van Indridason is vertrouwd en voelt als thuiskomen

"Erlendur zal me pas gaan vervelen als ik hem helemaal doorgrond. Tot nu toe blijft hij zich nog ontwikkelen, ik kom steeds meer te weten over zijn karakter, geschiedenis en achtergrond. Hij verrast me nog altijd, er is steeds weer iets nieuws aan hem. Dat is het mooie: ik leer hem steeds beter kennen.", aldus Arnaldur Indriðason bij de Nederlandse publicatie van zijn boek Onderstroom.
De lezers kunnen dus gerust ademhalen, want met Onderstroom wordt geen Erlendurloos tijdperk ingezet. Erlendurs fanclub zal bloeien als nooit tevoren, want onze knorrige en neerslachtige hoofdinspecteur komt terug! Met zijn vorige boek Onderkoeld meende Indriðason een uitstapje te moeten maken door vier boeken lang af te wijken van het gebruikelijke patroon. De boeken vormen een apart kwartet en spelen alle in de periode najaar 2005. Voor de simultaan lopende verhalen was het noodzakelijk om het politieteam op te splitsen. In Onderstroom, het tweede boek in het kwartet, is het de beurt aan Erlendurs vrouwelijke collega, Elínborg.

In een woning in Þingholt, Reykjavík, wordt het lijk gevonden van de 30-jarige Runólfur, een op het eerste oog sympathiek lijkende monteur van een telecombedrijf. Maar de gruwelijkheid van de moord en de in zijn jas aanwezige verkrachtingsdrug Rohypnol, lijken een ander verhaal te vertellen. Omdat Erlendur op vakantie is, ergens in de Oost- of Westfjorden, krijgt Elínborg de zaak toegespeeld. Op zoek naar mogelijke getuigen, moet ze in het verleden van Runólfur duiken. Wat gebeurde er in het dorp waar hij opgroeide? Wie haatte hem zo erg en pleegde de sadistische moord? Een bij het lijk gevonden naar tandoori ruikende sjaal is in beginsel Elínborgs enige houvast, maar door haar volhardende werkwijze komt ze al gauw terecht bij de basis: zwaar getraumatiseerde slachtoffers van verkrachting en mishandeling, allen bevangen door angst en schaamte.

Een kleine, maar mooie zijsprong in het verhaal gaat over Lilja, een jonge vrouw die 6-7 jaar geleden spoorloos verdween uit het dorp waar Runólfur woonde. Haar verdwijning werd toen door Erlendur onderzocht, maar zonder resultaat. En nu is Elínborg erop gebrand om Lilja terug te vinden. Is er enige samenhang met de moord op Runólfur? De fraaie plot is haast gemoedelijk, maar perfect in evenwicht met het verhaal.

Indriðason beschrijft in rustig tempo het minutieuze speurwerk. De verhoren door Elínborg zijn geduldig en krachtig opgebouwd. Jammer dat haar gedachten wel erg vaak afdwalen naar huiselijke en culinaire beslommeringen. Deze zijn weliswaar mooi en inlevend beschreven, maar gaan ten koste van het latent aanwezige spanningsveld dat bij Erlendur zo herkenbaar is. Zelfs bij Indriðason kan de privé-invalshoek net iets te veel van het goede worden. Ik vertrouw er echter op dat hij te goeder trouw handelt en niet per se alleen bij vrouwelijke hoofdpersonages willens en wetens de nadruk legt op gezin, boodschappen, wat-eten-we-vandaagproblemen, puberende kinderen, schoolvorderingen, Indiase gerechten en kookboeken. We lezen in dit boek meer over Elínborgs huis- tuin-en-keukenleven, met een op de achtergrond aanwezige echtgenoot, dan in de eerste acht boeken over Erlendur tezamen.
Dit is het enige, misschien wat pietluttige minpunt in het verhaal, maar is dat erg? Nee, zo erg is het niet, want we hebben het hier wel over grootmeester Indriðason en goede wijn behoeft geen krans. Elk boek van hem is vertrouwd en voelt als thuiskomen. Het hoeft nauwelijks betoog dat Indriðason een van 's werelds beste thrillerauteurs is. Zijn briljante vertelstijl is typerend voor de zo onopgesmukte Scandinavische sferen, waarbij hij zowel oog heeft voor de alledaagse werkelijkheid als voor heersende, sociaal-maatschappelijke problemen. Bij Indriðason bén je in het besneeuwde dorp, je ziet de gasten in de kroeg, ruikt de olie in de garage, proeft de vis met het brood, doorleeft de verwoeste levens van de verkrachte vrouwen en je voelt de beklemming van een dorpsgenootschap en hun onderlinge verbondenheid. Ik zeg het nog maar eens: goede wijn behoeft geen krans!

Was bij de vorige Indriðason de titel Onderkoeld nog treffend gekozen, de uitgever lijkt er bij Onderstroom een lastige puzzel van te maken. Ook de oorspronkelijke titel Myrká helpt ons niet veel verder. Deze IJslandse voornaam betekent: 'Roem door vrede'. Grappig genoeg is Myrká ook de naam van een IJslandse metalband. Geen peil op te trekken, dus. Het verhaal is in ieder geval een prestatie van formaat, maar volgende keer liever wat minder reuring in de huishouding.