Op zoek naar waarheid en liefde

Een boek van Murakami, dat in een paar zinnen is samen te vatten, wie had dat ooit gedacht?
De hoofdpersoon, Tsukuru Tazaki, die bepaald geen hoge dunk heeft van zichzelf, is vanaf zijn middelbare schooltijd tot zijn twintigjarige leeftijd bevriend met twee jongens ‘De Blauwe’ en ‘De Rooie’ en twee meisjes ‘Witje’ en ‘Zwartje’. Een hechte vriendschap.
Op een bepaald moment wordt hij gebeld door ‘De Blauwe’ met het verzoek nooit meer contact op te nemen met zijn vrienden, en als hij vraagt waarom, krijgt hij als enige antwoord: ‘Denk maar eens goed na, dat weet je zelf heus wel’. Tot zover wat je van de inhoud hoeft te weten, wat volgt is een “zoektocht naar de verloren tijd” die zestien jaren later plaats zal vinden als Tsukuru 36 jaar oud is en een nieuwe vriendin ontmoet.

In een schrijfstijl waarin nostalgie en melancholie de boventoon voeren en waarin naast zijn vier vroegere vrienden, die allemaal een kleur in hun naam hebben in tegenstelling tot Tsukuru zelf (vandaar de titel: ‘De kleurloze Tsukuru Tazaki’) ook een verbindende rol is weggelegd voor Fumiaki Haida (Mister Gray…), die net zo plotseling als hij opduikt ook weer uit het leven van Tsukuru verdwijnt, maar wel met achterlating van de grammofoonplaten met daarop de cyclus 'Pelgrimsjaren' van Liszt (hiermee is dus meteen het laatste deel van de titel verklaard).
In bijna alle boeken van Murakami speelt muziek een belangrijke rol, in deze roman is het Leitmotiv ‘Le mal du pays’, het eerste deel van ‘Pelgrimsjaren’ van Liszt. ‘Witje’, op wie Tsukuru vroeger verliefd was voordat hij uit de vriendengroep werd verbannen, kon dit zo mooi op de piano spelen en Tsukuru moet daar vaak aan denken.*

De roman is een soort uitgestelde coming-of-age roman (Bildungsroman zo je wilt) en je kunt het hele boek ook zien als één grote metafoor om een ernstig probleem dat zich in je leven voordoet meteen als een koe bij de horens te pakken en de nek om te draaien, opdat je weer verder kunt met je leven en niet zoals Tsukuru Tazaki doet, na zestien jaar pas, en ook nog eens pas na aandringen van Sala, zijn nieuwe liefde die de bindings- en verlatingsangst bij haar nieuwe vriend herkent en uit wil bannen, orde op zaken stellen en op zoek gaan naar de waarheid. Maar ja, als hij dat had gedaan, hadden wij niet zo’n mooi boek kunnen lezen.

Een paar mooie zinnen:

“Hoe meer hij erover nadacht, hoe minder Tsukuru Tazaki ervan begreep. Proberen je eigen waarde te bepalen is net zoiets als iets wegen wat geen meetbare eenheden heeft. De naald houdt niet met een klikje op één plaats stil.”

“[…] en hoorde hij een Stilte zo zwaar dat zijn trommelvliezen eronder bezweken.”

“Een beperkt doel maakt het leven een stuk eenvoudiger”, zei Sala.

(En over het nut van treinstations:)
“Jij gebruikt ze toch ook? Een trein zonder station zou behoorlijk onhandig zijn bij het instappen.”

Het eerste boek van Murakami dat ik las was Norwegian Wood en de cirkel lijkt hiermee rond, want van alle boeken die ik van deze auteur las, lijkt de stijl van dit boek daar het meeste op. Hij heeft hij wat minder beroep gedaan op zijn fantasie, dan in veel andere romans. Geen Droomlezers, die dromen lezen uit eenhoornschedels, geen pagina’s lange beschrijving van een man die in een gat in de grond zit, geen Leider met al veertig jaren lang een gezwel zo groot als een golfbal in zijn hoofd, geen mensen waarvan hun schaduw is afgenomen, geen mensen die via een lift of een snelweg terechtkomen in een andere, parallelle wereld, geen wereld waarin twee manen schijnen, maar een heerlijk boek over wat vriendschap en het einde daarvan tussen mensen teweeg kan brengen, en vooral het besef dat de mens een sociaal dier is, dat genegenheid, vriendschap en liefde nodig heeft om niet ten onder te gaan.
In zijn altijd directe stijl, die vooral in de dialogen heel erg to-the-point is, geeft Murakami mij weer veel te overdenken met dit prachtige boek.

* Bezoek op Youtube Pelgrimsjaren eens in de uitvoering van Lazar Berman. Talloze mensen hebben daar een boodschap achtergelaten dat ze dit luisteren vanwege het boek van Murakami, of zelfs aan het luisteren zijn, terwijl ze het boek lezen.