De waanzin in vraag gesteld

Lena, een psychiatrisch verpleegkundige, leert op een dag Christof, de Messias kennen. Hij komt volledig verward binnen op de afdeling waar Lena werkt. Christof noemt zichzelf de uitverkorene en maakt het tot zijn taak om iedereen te helpen en gelukkig te maken. Dit is allemaal in het teken van zijn God, de stem in zijn hoofd. Christof komt uit een moeilijke gezinssituatie en zijn moeder noemt hem bijzonder, wat misschien een aanleiding geweest zou kunnen zijn voor zijn huidige psychotische toestand.

Lena gaat over de intermenselijke relatie tussen een psychiatrisch verpleegkundige en patiënt en hoe het vertrouwen tussen beide opgebouwd wordt tot de noodlottige dag waarop het verkeerd loopt. Christof weigert immers om medicatie te nemen, maar door de hele toestand die zich voordoet, is medicatie aangewezen, een situatie waarbij Lena zich zeer slecht voelt, omdat ze weet hoe Christof tegenover antipsychotica staat. Lena probeert na de hele toestand de routine van het werk te hernemen, maar ze wordt ziek en kan bijna een hele week niet gaan werken. Wanneer ze terug aan de slag mag gaan, blijkt Christof verdwenen te zijn. Ze weet niet waarheen en zet alle regels opzij en gaat op zoek naar hem. Maar ze vindt hem niet tot op de dag dat ze een brief van hem krijgt en dan wordt alles duidelijk.

Lena had gehoopt dat haar vragen beantwoord zouden worden, en sommige van haar vermoedens werden ook bevestigd. Christof leek te zijn zoals hij zich voordeed. Iemand die mensen steeds opnieuw hielp. Maar de vraag waar hij nu was bleef onbeantwoord. Het artikel was zijn laatste post geweest. Dat was intussen al meer dan een jaar geleden. Vanwaar die radiostilte? Er waren ook andere vragen in de plaats gekomen. Of misschien waren het twijfels. Wat als, misschien, heel misschien, er ook waarheid zat in zijn waanzin? Wat als zijn waanzin waarheid werd voor anderen, was het dan nog waanzin, of waren zij die de waarheid niet aannamen de waanzinnige ontkenners? Lena voelde hoe zekerheden onzekerheden werden en onzekerheden zeker. Hoe grenzen vervaagden en daarmee alles op losse schroeven kwam te staan, zeker voor een hulpverlener. Want was als de dame met de yorkshireterriër gelijk had? Wat als raar niet raar was, maar bijzonder? Had ze een wel heel bijzonder iemand verloren?

De vraag die rijst bij dit kleine boekje is of mensen die in de psychiatrie altijd waanzinnig zijn en of medicatie altijd in dergelijke situaties baat. Het is een zeer moeilijke vraag, want misschien zijn “zotte mensen” misschien toch wel ergens bijzonder? Juist doordat ze anders in het leven staan dan “normale mensen”, juist omdat ze helemaal anders denken dan de “normale mensen”. In sommige situaties is medicatie zeker aan te raden, zeker wanneer de patiënt zich disfunctioneel gedraagt, maar er zijn misschien ook gevallen waarbij medicatie niet per se nodig is. Dit boekje stelt ergens de huidige medicalisering in vraag en de noodzaak om bij het minste probleem medicatie voor te schrijven en een etiket “zot” op de mensen hun hoofd te plakken, terwijl begrip en vertrouwen door middel van gesprekken juist ook kunnen helpen om de patiënt op het juiste pad te helpen. Zolang er mensen die luisteren en begrip tonen zijn, is de situatie niet helemaal verloren en kan de situatie enkel maar verbeteren.

Brenda Froyen kreeg een postpartumpsychose na de geboorte van haar derde zoontje en schreef er het boek Kortsluiting in mijn hoofd over. Ze ontpopte zich als een van de voortrekkers van de vernieuwingsbeweging in de geestelijke gezondheidszorg in Vlaanderen en Nederland. Haar tweede boek, Uitgedokterd, inspireert hulpverleners om met die nieuwe ideeën aan de slag te gaan. Lena is haar fictiedebuut en wordt uitgegeven in samenwerking met Te Gek!?