Een mini-drama uit WO II

Het boek “Bekentenissen van een stille man” van Ron van Hasselt draagt als ondertitel “Een onvoltooide documentaire”.
Het verhaal wordt door de schrijver als ik-figuur verteld en gaat over de wederwaardigheden in het begin van de Tweede Wereldoorlog van zijn oom en tante Henri en Henriëtte (Jet) van Hasselt in Enschede en omstreken. Henri was een van de vijf (eigenlijk zes, maar de zesde broer is zeer jong overleden) broers van Rons vader.
De familie is van Joodse afkomst en kreeg daardoor in de oorlog grote problemen. Het verhaal spitst zich toe op oom Henri, die onderwijzer was tot hij onvrijwillig werd ontslagen door de Duitse bezetter omdat hij een jood was.

De schrijver onderzoekt aan de hand van historische documentatie wat er is gebeurd rond de arrestatie in 1942 op station Groningen door de Duitsers van zijn oom en tante, die vervolgens werden omgebracht. De kampen Westerbork, Mauthausen en Auschwitz spelen een rol in het verhaal dat vrij zakelijk en historisch zoveel mogelijk verantwoord is geschreven. Een zekere Gerhard B. vervulde een dubieuze rol rond de arrestatie. Het is nimmer volledig opgehelderd of hij een echte collaborateur en verrader was of iemand die door ongelukkige en schlemielige handelwijze bij de zaak betrokken is geraakt.

Een tweede verhaallijn in het boek speelt zich af in het heden. Van Hasselt vertelt daarin over de voorbereiding van een filmdocumentaire over zijn oom en tante. De bekende documentairemaakster Helen Meyer heeft hem voor de ontwikkeling van een scenario verwezen naar een tweetal scenaristen, Mireille en Hidde. Op aardige en bijna instructieve wijze beschrijft Van Hasselt hoe een en ander in zijn werk gaat.
Deze verhaallijn heeft een nogal onverwacht einde met een oorspronkelijke draai die licht werpt op de ondertitel van het boek.

Van Hasselt heeft een evenwichtige maar enigszins klinische schrijfstijl, dat laatste althans waar het gaat over de gebeurtenissen in de oorlog. Hij probeert zich hierbij duidelijk te beperken tot het feitenmateriaal en dat als non-fictie te presenteren en te beschrijven. Een goed streven.
Anders is dat in de gesprekken en brainstormsessies met de scenaristen Mireille en Hidde waar men de fantasie bij tijd en wijle wel eens de vrije loop laat.
“Bekentenissen van een stille man” behandelt een minidrama uit WO II en is zeker interessant leesvoer voor historische geïnteresseerden. Maar wie graag een spannend, breedvoerig en indringend epos over die donkere periode leest, kan dit boek beter laten liggen.
De compositie in twee totaal verschillende verhaallijnen is origineel. Het boek is bovendien gelardeerd met uitgebreid authentiek fotomateriaal dat het verhaal tot leven brengt. Het woordgebruik en de zinsbouw zijn voorbeeldig.
Af en toe komen ook mooie licht filosofische overpeinzingen voorbij. Zo is te lezen:

“Tolerantie is een soort verheven vorm van wegkijken.”

Het geven van een waardering in sterren is een lastige opgave bij een boek dat zich kennelijk richt op een beperkte doelgroep.
Voor die prospects verdient het boek zeker drie sterren. Het is zeer lezenswaardig.